Page Text
________________
सुधाटीका स्था० ७ ० १३ सप्तविधमूलनयनिरूपणम्
५९१ तस्मात् कारणात् सर्व वस्तु तन्मात्र सत्तामात्रमस्ति । तत् अर्थान्तरम् सत्तापदार्थाद भिन्न किंचित किमपि नास्ति । सत्तारूपसेव सर्व वस्त्विति भावः ॥ १॥ अमुमेवार्थ स्पष्टप्रतिपत्तये पाह-'कुंभो ' इत्यादि । कुम्भो यदि भावादसत्त्वात् अनन्या-अभिन्नः, ततः स भाव एव । अन्यथा-कुम्भस्य भावत्वानगी. कारे तु तस्य अभाव एव स्यात् । एवं पटादयोऽपि पदार्थाः भावादनन्या इति सर्व वस्तु तम्मात्रंभावमात्रं विज्ञेयमिति । अयं संग्रहो द्विविधः परोऽपरश्चति । तत्र-अपविशेषेष्वौदासीन्यं भजमानः शुद्धद्रव्यं सन्मानमभिमन्यमानः परसंग्रहः, अतः समस्त वस्तुएँ सत्ता मात्र रूप है, इसलिये इस सत्ता से अतिरिक्त और कोई विशेष रूप-पदार्थ नहीं है, कुम्भ यदि सत्त्व रूप धर्म से भिन्न माना जावे तो वह सविशिष्ट न होने के कारण अभाव रूप ही हो जावेगा, और यदि वह सत्त्व रूप धर्म से अभिन्न माना जावे तो फिर उससे अभिन्न होने के कारण वह स्वयं सप हो जाता है, इसी प्रकार से पटादि के सम्बन्ध में भी समझ लेना चाहिये, अतः यह मानना ही पड़ता है कि "सत्" इस प्रकार के कहने पर समस्त पदार्थों में " यह सत् है यह सत् है" इस प्रकारका सत्तानुगत प्रत्यय होता है और वह समस्त पदार्थ सतात्मक है इस बात की पुष्टि कराता है, यह सत्ता सामान्य रूप संग्रह-दो प्रकार का है-एक पर संग्रह और दूसरा अपर संग्रह; इनमें जो-संग्रह अशेष विशेषों में उदासीन बनकर लत्मात्र शुद्ध द्रव्य को मानता है ग्रहण करता हैજાય છે, તેથી સમસ્ત વસ્તુઓ સત્તા માત્ર રૂપ છે, તે કારણે આ સત્તા વિનાને કંઈ પણ વિશેષ રૂપ પદાર્થ નથી. જે ઘડાને સત્વ રૂપ ધર્મથી રહિત માનવામાં આવે છે તે સદ્વિશિષ્ટ ( સ યુક્ત) નહીં હોવાને કારણે અભાવ રૂપ જ થઈ જશે. અને જે તેને સત્વ રૂપ ધર્મથી અભિન્ન (યુક્ત ) માનવામાં આવે છે તે તેનાથી અભિન્ન હોવાને કારણે સ્વયં સકૂપ થઈ જશે. એ જ પ્રમાણે પટાદિના વિષયમાં પણ સમજી લેવું. તેથી એ વાત भानवी पहेछ'सत्" मा आरे त समस्त यहाभा “मा સત્ છે, આ સત્ છે ” આ પ્રકારને સત્તાનુગત પ્રત્યય (અનુભવ ) થાય છે અને તે સમસ્ત પદાર્થ સત્તામક ( અસ્તિત્વ યુક્ત) છે એ વાતની પુષ્ટિ કરાવે છે. આ સત્તા સામાન્ય રૂપ સંગ્રહનયના નીચે પ્રમાણે બે પ્રકારે છે (१) ५२ सय भने (२) अ५२ सड. - જે સંગ્રહ અશેષ વિશેષમાં ઉદાસીન બનીને સત્માત્ર શુદ્ધ દ્રવ્યને માને छ, घडय ४२ छ, तेन ५२ सङनय छे. भ3-" सत्नी मविशेष. તાની અપેક્ષાએ આ વિશ્વ એક સત્તા રૂપ છે,” આ કથન તથા
| SR No. | 009310 |
| Book Title | Sthanang Sutram Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1965 |
| Total Pages | 773 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_sthanang |
| File Size | 43 MB |