Page Text
________________
५३.
स्थाना - वाह्याभ्यन्तरान् वाह्या शरीरावगाहक्षेत्राद् वहिर्दूताश्वते आभ्यन्तरा शरीरावगाहक्षेत्रान्तरालपतिनश्च ते तथा, तान् पुद्गलान् चक्रियवर्गणारूपान् तद्भिन्नान् वा पर्यादाय वैक्रियसमुद्घातेन समन्ताद् गृहीत्वा, स्पृष्ट्वा तानेव पुद्गला स्पर्शविषयीकृत्य, स्फोरयित्वा स्पन्दयिन्वा, स्फोटयित्वा-विकसितीकृत्य पृथक्-देशकाल देन पृथक-क्वचित कदाचिदित्यर्थः, एकत्वम् एकरूपत्वं नानात्वं नानारूपत्वं विकुळ विकुळ उत्त स्वैक्रियतया किञ्चित्कालं स्थातुं प्रवृ तान् देवान् पश्यति । एवंविधान देवान् पश्यतस्तस्य एवंविधो विकल्पो जायते. यद्-सुदना साह्याभ्यन्तरपुद्गलरचितशरीरो जीव इति । इति चतुर्थं विभाज्ञानम् ४ । तथा यस्य तथाविधस्य श्रमणस्य माहनस्य वा पञ्चमं विभज्ञान देव वाह्य-शरीरावगाह क्षेत्र वहिर्भूत, एवं आन्धन्तर शरीरावगाह क्षेत्रके अन्तरालवी-बैक्रिय वर्गणारूप पुगलोंको अथवा तद्भिन्न पुगलोंको वैक्रिय समुद्घात द्वारा चारों ओरसे ग्रहण करके उन्होंने स्पर्श करके, उन्हें ही स्पन्दित करके उन्हें ही विकसित करके देशकालके अनुसार कदाचित् एक रूपसे कदाचित् नाना रूपसे विक्रिया करके उत्तर विक्रियाँमें कुछकाल तक स्थित रहते हैं, अतः इस प्रकार के देवोंको देखकर उसके मन में ऐसा विकल्प उत्पन्न हो जाता है, कि जीव थाय एवं
आभ्यन्तर पुद्गलोंसे रचित शरीरवाला है, ऐसा यह ज्ञान विभंग इसलिये कहा गया है, कि इस ज्ञान में यह शरीर नामक्रम के द्वारा रचा गया है, इस बातको छोड़ दियागया है, ऐसा यह विभंग ज्ञान चतुर्थप्रकारका है, तथा-जिस तथाविध श्रमणको अथवा माहनको पांचा છે કે દેવ બાહ્ય અને આભ્યન્તર પુદ્ગલે વડે રચિત શરીરવાળો હોય છે. તેની આ પ્રકારની માન્યતાનું કારણ નીચે પ્રમાણે છે –
છે તે ને બાહ્ય (શરીરવગાહ ક્ષેત્રની બહારના) અને આસ્થતિર (શરીરવગાહ ક્ષેત્રની અંદરના) વૈકિય વર્ગણારૂપ પુદ્ગલેને અથવા તેના કરતાં ભિન્ન પુદ્ગલેને વિકિય સમુદ્દઘાત વડે ચેમેરથી ગ્રહણ કરીને, તેમને સ્પર્શ કરીને, તેમને જ સ્પેન્દ્રિત કરીને, તેમને જે વિકસિત કરીને દેશકાળ અનસાર કયારેક એક રૂપે અને ક્યારેક વિવિધ રૂપે વિક્રિયા કરીને ઉત્તર વિક્રિયામાં અમુક કાળ સુધી રિત રહેતા જેવું છે. દેવને આ પ્રકારે ઉત્તર , વૈકીય શરીરની રચના કરતા જોઈને તેઓ એવું માની લે છે કે જીવ બાહ્ય અને આભ્યન્તર પુલોથી રચિત શરીરવાળો હોય છે. વાસ્તવિક રીતે જોઈએ? તે આ શરીર નામકર્મ દ્વારા રચાયું છે. તેથી ઉપર્યુંક્ત વિપરીત માન્યતા વળા તે જ્ઞાનને વિર્ભાગજ્ઞાન કહેવામાં આવ્યું છે
| SR No. | 009310 |
| Book Title | Sthanang Sutram Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1965 |
| Total Pages | 773 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_sthanang |
| File Size | 43 MB |