________________
४२६
स्थानाङ्गयो टोका-'छबिहे ' इत्यादि
भावः-भवनं भावः पर्यायः-पविधः प्रज्ञप्तः, तब-औदायिकः, औपश. मिक इत्यादि । तत्र-मौदयिका-उदय उदयनिष्पन्न वेति द्विविधः । तत्र-उदय:अष्टानां ज्ञानावरणीयादि कर्मग कृतीनापुदयः-उपशान्तावस्यां परित्यज्य उदीरणावलिकामतिक्रम्य उदयावलिकायामात्मीयरूपेण विकासइत्यर्थः । औदायिक निष्पन्नस्तु कर्मोदयजनितो जीवस्य मनुष्यत्यादिपर्यायः ॥ १ ॥ तथा-औपशमिका, अयम् उपशमोपशमनिष्पन्न भेदेन द्विविधः । तत्र-उपशम'-उपशमश्रेणीगतस्य जीवस्य अष्टाविंशतिविधमोहनीयकर्मोदयाभावः । उपशमनिप्पनन्तु उपशा तक्रोधायुपमान्तकापायच्छास्थवीतरागान्तः । अयं तु मोहनीयकर्मण उदयाभाव
इनमें जो भाव कद से निष्पन्न होता है, वह औदायिक भाव है, यह औरयिक भाव उद्यरूपले और उदय निवपन्न रूप से दो प्रकारहा है, इनमें जो आठ ज्ञानावरणीय आदि कर्म प्रकृतियोंका उदय है-उपशानावस्थाको छोडकर उदीरणावलिकाको अतिक्रमण कर उदया. बलिका में जो आत्मीयरूपरो विपाक है, वह उदय है, वह उदय रूप औदयिक भाव है, तथा कानोदय नन्द जो मनुख्याल आदि पर्याय हैं के उदयनिष्पन्न औदायिक भाव है औपरामिक भावनी उपशमरूप और उपशाम निष्पन्न रूपसे दो प्रकार का होना है, इनमें उपशम श्रेणी पर आरूढ हुए जीत्रके जो २८ प्रकृतिरूप लोहनीय कर्म के उदय का अभाव है, वह उपशमरूप औपशमिक मात्र, तथा उपशान्त कपाचरूप ११ग्यार वां जो छमस्थ वीतराग मात्र है, वह उपशम निप्पन औपशामिक भाव - જે ભાવ કર્મોદયથી નિષ્પન્ન થાય છે, તે ભાવને ઓધિક ભાવ કહે છે. તે ઓયિક ભાવના બે પ્રકાર છે–(૧) ઉદય રૂપ પ્રકાર, (૨) ઉદય નિષ્પન્ન
પ્રકાર જ્ઞાનાવરણીય આદિ આઠ કર્મ પ્રકૃતિએને જે ઉદય છે. ઉપશાન્તા વસ્થા છેડીને ઉદીરણાવસ્થ નુ અતિક્રમણ કરીને ઉદયાવલિકામાં જે આત્મીય રૂપે વિપાક છે, તેનું નામ ઉદય છે અને તે ઉદય રૂપ દયિક ભાવ હોય છે. તથા કર્મોદય જન્ય જે મનુષ્યત્વ આદિ જે પર્યા છે, તેનું નામ ઉદય નિષ્પન્ન ઔદથિક ભાવ છે.
પશમિક ભાવના પણ ઉપશમ રૂપ અને ઉપશમ નિષ્પન્ન રૂ૫ બે પ્રકાર હોય છે. ઉપરમ શ્રેણી પર આરૂઢ થયેલા જીવમાં જે ૨૮ પ્રકૃતિ રૂપ મેહનીય કર્મના ઉદયનો અભાવ છે, તે ઉપશમ રૂપ પથમિક ભાવ છે. તથા ઉપશાન્ત કષાય રૂપ ૧૧ મે જે છટ્વસ્થ વીતરાગભાવ છે, તે ઉપશમ
