________________
धा. टीका स्था०६ रु० ५४ भवचने षडविधमायश्चित्तनिरूपणम् ४४७ सम्बन्धिनो मां पृष्टवन्तः' इत्यर्थः । तथा-ममाप्यस्य विषये शङ्काऽस्ति, यत्अयं नपुंसकोऽस्ति । यतोऽस्य स्थितचक्रमितशरीरंभापाभिः-स्थित्या गत्या शरीरेण भाषया च प्रतिरूप नपुंसकानुरूमं सर्व दृश्यते, मोऽहं ब्रवीभि-यदयं नपुंसक इति । एवंप्रकारेण रत्नाधिकविपये बहुशः अपुरूपनचने-नपुंसककथने वर्तमानस्य साधोः सविरतरारोपण-मासलघुप्रारभ्य पाराश्चिकं यावत् प्रायश्चित्तस्य प्रस्तारं कुर्यादिति । अवापि क्षुल्लकस्य मृपावादजनित एव प्रायश्चित्त प्रस्तारः। रत्नाधिको यहि सत्यमेव तथा भवति तदा तस्य साधुसयाद बहिकारो भवतीति पञ्चमः प्रायश्चित्तमस्तारः । १। नहीं है, तब उन्होंने कहा जो वह तुम्हारे पाप्त रत्नाधिक है, वह नपुंसक है, तथा मुझे भी इसके विषय में शङ्का है, क्योंकि इसकी स्थितिसे गलिसे शरीरसे और भाषासे मुझे सब इसमें नपुंसकके अनुरूपही दिखलाई देता है, इसलिये मैं कहता हूं कि यह नपुंसक है, इस प्रका. रसे रत्नाधिकमें नपुंलक होने का आरोप करनेवाले उस क्षुल्लक साधुमें मास लघु प्रायश्चित्तसे लेकर पाराश्चिक प्रायश्चित्त तकके प्रायश्चित्त प्रस्तारोंकी पात्रता जाननी चाहिये यहां क्षुल्लक साधुमें जो प्रायश्चित्त प्रस्तार की पात्रता कही गई है, वह उसके मृषावाद विरमण व्रतके भंग हो जानेसे कही गई है, तथा वह रत्नाधिक सत्य रूपमें जैसा क्षुल्लक साधुने प्रकट किया है, वैसाही यदि नपुंसक है, तो उसे साधु संघसे पहिष्कृत कर देना चाहिये इस प्रकारसे यह पांचो प्रायश्चित्त प्रस्तारहैઅધિકાર જ અમારા શાસનમાં મળે નથી ત્યારે તેમણે મને કહ્યું હતું કે તમારી સાથે જે રત્નાધિક છે તે નપુંસક છે. વળી હે ગુરુદેવ તેની રીતભાત, ભાષા, હલનચલન, હાવભાવ વગેરે જોતાં મને પણ એવી શંકા થાય છે કે તે ખરેખર નપુંસક જ છે.” આ પ્રકારને ખેટે આરોપ તે સાધુ પર મુકનાર તે સાધુ (શુકલક) માસ લઘુ પ્રાયશ્ચિત્તથી લઈને પારાચિક પ્રાયશ્ચિત્ત પર્યાના પ્રાયશ્ચિત્તોને પાત્ર બને છે. અહીં ભુલકમાં જે પ્રાયશ્ચિત્ત પ્રસ્તારની પાત્રતા કહેવામાં આવી છે તે મૃષાવાદ વિરમણ વ્રતને તેના દ્વારા ભંગ થવાને કારણે કહી છે. અને તે રત્નાધિક ખરેખર નપુંસક જ હોય તે તેને સંઘમાંથી હાંકી કાઢ જોઈએ. આ પ્રકારને આ પાંચમે પ્રાયશ્ચિત્ત પ્રસ્તાર છે,