Page Text
________________
सुभाटीका स्था०६ सू०३८ तपमेदनिरूपणम्
३८९ द्विविधम् । तत्र-इत्वरम्-इदं तीर्थमाश्रित्य चतुर्थीदि परमातान्त बोध्यम् ! याव स्कथिकं तु मरमावधि । इदं पुनः पादपोपगाने ङ्गितमरणभक्तपरिज्ञामेदात्रिविदम् ॥ १॥ तथा-अवमोदरिका-अपमम्-ऊनम् उदरंजठरम् अवमोदरं, तस्यकरणम्-अवमोदरिका, सा च द्रव्यतो भक्तपानविषया, उपलक्षणादुरकरणविषया च। भावतस्तु क्रोधादिपरित्यागः ॥२॥ भिक्षाचर्या-भिक्षार्थ चरणम् अटनं मिक्षाचर्या, निर्मराङ्गत्वात् अनशनवत् साऽपि तपः । अथवा-यद्यपि भिक्षाचर्या सामान्येनोक्ता तथापि विचित्राभिनयुक्तत्वेन वृत्तिसंक्षेपरूपा विशिष्टा साऽत्र ग्राह्या । यतोऽत्र वक्ष्यति- छबिहा गोवरचरिया' इति । इयं च न दो प्रकारका कहा गया है, इनमें इत्वर तप पष्ठ आदिकी तपस्थासे लेकर छह महिने की तपस्या तक होता है, और जो तए भरणावधि होता है, वह बावधिक होता है, पावत्यधिक तप पादपोपमान इंगित मरण एवं भक्तपरिक्षाके भेदले तीन प्रकारका होना है१ भूखते कम आहारका लेना यह अवमोद्रिका है। यह अवनोदरिका द्रव्यकी अपेक्षा भक्तपान विषयक और उपलक्षण उपकरण विषयक होनी है। तथा भावकी अपेक्षासे कोधादि पायो त्यागने रूप होती है। भिक्षाके निमित्त चर्या (भ्रमण) करना इमका नाम भिक्षाचर्या है। यह भिक्षाचर्या निर्जराका कारण होनेसे अनहानशी तरह तरूप कही गई है। अथवा-पद्यपि भिक्षावर्या सामान्य रूपसे यहां कही गई है, परन्तु यह विचित्र अभिग्रह युक्त होने के कारण वृत्ति संक्षेप रूप विशिष्ट भिक्षाબે ભેદ કહ્યા છે. એક ઉપવાસ, બે ઉપવાસ અને એ જ પ્રમાણે છ માસ પર્વતના ઉપવાસને ઇત્વર તપ કહે છે જે અનશન મરણકાળ પર્યત ચાલે છે તે અનશન ત ને યાવત્રુથિક તપ કહે છે યાવસ્કથિક તપના નીચે પ્રમાણે ३ मे छे--(१) ५६५मन, (२) गितमा मन (3) मतपरिज्ञा અમદરિકા–જેટલી ભૂખ હોય તેટલે આહાર ન લેતાં એ છે આહાર લેવો તેનું નામ અવમોદરિકા છે. દ્રવ્યની અપેક્ષાએ તે ભક્તપાન વિષયક અને ઉપલક્ષણની અપેક્ષાએ ઉપકરણ વિષયક હોય છે, તથા ભાવની અપેક્ષાએ ક્રોધાદિ કષાના ત્યાગરૂપ હોય છે. ભિક્ષાચર્યા–-ભિક્ષાપ્રાપ્તિ નિમિત્તે ચર્યા કરવી (ફરવું) તેનું નામ ભિક્ષાચર્યા છે. આ ભિક્ષાચર્યા નિર્જરામાં કારણભૂત બનતી હેવાથી તેને અનશનની જેમ તારૂપ કહી છે. અથવા–છે કે અહીં ભિક્ષાચર્યાનું સામાન્ય રૂપે કથન કરવામાં આવ્યું છે, પરંતુ તે વિવિધ અભિગ્રહ રૂપ હેવાને કારણે વૃત્તિક્ષેપ રૂપ વિશિષ્ટ ભિક્ષા અહીં ગ્રહણ
| SR No. | 009310 |
| Book Title | Sthanang Sutram Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1965 |
| Total Pages | 773 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_sthanang |
| File Size | 43 MB |