Page Text
________________
curatel
३८८
शरीरस्य तापकतया शोषकतया वा यत् कर्माणि क्षपयति तद् वा तप इत्युच्यते । यत्तु तपोलोकैस्वपस्तया नाथिलक्ष्पते तनपो मोक्षप्राप्यन्तरङ्गसाधनः त्यात् आभ्यन्तरिकमित्युच्यते । तत्र वाह्यं तपः अनशनात्रमोदरिकादिभेदैः पविधं भवति । तत्र - अनशनम् = आहारत्यागः, तच्च - इत्वरयावत्कथिकभेदेन निरूपण करते हैं- "छबिहे बाहिरतवे पण्णत्ते" इत्यादि सूत्र ३८ ॥ टीकार्थ बाह्य तप६ प्रकारका कहा गया है। जैसे- अनशन १ अवमोदरिका २ भिक्षाचर्या ३ रसपरित्याग ४ कायक्लेश २ और प्रतिसंलीनता ६ इसी प्रकार से आभ्यन्तर तप सी ६ प्रकारका होता है, जैसे- प्रायश्चित्त विनय २ वैयावृत्य ३ स्वाध्याय ४ ध्यान ५ और व्युत्सर्ग ६ ।
जो ज्ञानावरणीय आदि ८ प्रकार के कर्मों को जला देना है, वह तप है, यह तप वाह्य और आभ्यन्तर तपके भेदसे दो प्रकारका है । जो तप बाहर में लोकों द्वारा तप रूप से किया जाता है, अथवा बाहर में शरीरका प्रायः तपाने घाला होने के कारण उसका शोषक होने के कारण जो कर्मों को क्षय करता है, वह चात्यनप है, तथा जो तब बाहर में लोकों द्वारा तप रूपले नहीं देखा जाता है, ऐसा वह तप मोक्ष प्रासिमें अन्तरङ्ग कारण होनेसे आभ्यन्तर तप है । इनमें बाप अनशन भवमोदरिका आदि भेदों से छह प्रकारका कहा गया है, इनमें चनुर्विष आहारका त्याग करना यह अनशन है, यह अनशन तप इत्वर एवं यावत्कथिक के भेद से
टीअर्थ - " छवि वाहिरतवे पण्णत्ते " त्याहि
माद्यतपना नीचे प्रमाणे प्रारछे - ( १ ) अनशन, (२). भवभोहरि, (3) लिक्षाथर्या, (४) रसपरित्याग, ( 4 ) डायझेश भने (६) प्रति સલીનતા. એ જ પ્રમાણે આભ્યન્તર તપના પણ ૯ પ્રકારે કહ્યા છે— (१) 'आयश्चित्त, (२) विनय, (3) वैयावृत्य, (४) स्वाध्याय, (५) ध्यान अने (६) व्युत्सर्ग. के ज्ञानावरणीय आहि मा प्रहारना उभेनि माजी ना छे, तेनुं નામ તપ છે. તે તપના બાહ્યતપ અને આભ્યન્તર તપ નામના બે ભેદ કહ્યા છે. જે તપને મહારથી જ લૈકા દ્વારા તપ રૂપે એળખવામાં આવે છે અથવા બાહ્ય શરીરને સામાન્યતઃ તપાવનારૂં અને કૃશ કરનારૂં હાય છે અને કર્મના ક્ષય કરનારૂ હોય છે. તે તપને ખાદ્યુતપ કહે છે જે તપને માહ્યષ્ટિએ-લેકા દ્વારા તપ રૂપે દેખવામાં આવતું નથી એવું આન્તરિક તપ કે જે મેક્ષપ્રાપ્તિમાં કારણભૂત અને છે તેને આભ્યન્તર તપ કહે છે તેમાં જે ખાદ્યુતપ છે તેના અનશન, અવમૌરિકા (अशोरि ) माहि६ लेई छे, अशन, पान आहि यारे प्रारना भाडेરના ત્યાગ કરવા તેનું નામ અનશન છે. તેના ઈવર અને યાવથિક નામના
| SR No. | 009310 |
| Book Title | Sthanang Sutram Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1965 |
| Total Pages | 773 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_sthanang |
| File Size | 43 MB |