________________
सुषा टीका स्था०६ सू२३ अनात्मवतः भहितायाद्यर्थ षस्थाननिरूपणम् ३३५ स्थलादयस्तु अवयवाः शरीरलक्षणोक्तप्रमाणरहिता भवन्ति, तत ॥ ४ ॥ वामनम्यत्र संस्थाने पाणिपादशिरोग्रीवरूपा अवयवाः लघको भवन्ति, तत् ॥ ५॥ तथाहुण्डम्-यत्र संस्थाने एकमप्यङ्ग शरीरलक्षणोक्तप्रमाणोपेतं न भाति, ततू दामू०२२॥
तथा
मूलम्--छटाणा अगत्तवओ अहियाए असुहाए अखमाए अणिस्तेयसाए अणाणुगामियत्ताए भवंति, तं जहा--परियाए १, परियाले २, सुए ३, तवे ४, लाभे ५. पूयासकारे ६। छटाणा अत्तवओ हियाए जाव आणुगामियत्ताए भयंति, तं जहा--परि याले जाव पयालक्कारे ॥ सू० २३ ॥
छाया-पट् स्थानानि अनात्मवतः अहिताय अशुभाय अक्षमाय अनिःश्रेयसाय अनानुगामिकतायै भवन्ति, तद्यथा-पयायः १, परिवारः २, श्रुतम् ३, तपः ४, लाभः ५, पूजासत्कारः ६ पट् स्थानानि आत्मवतो हिताय यावत् आनुगामिकतायै भवन्ति, तद्यथा-पर्यायः परिवारो यावत् पूनासत्कारः ॥सू०२३॥ हैं, और वक्षःस्थल आदि अवयव शरीर लक्षणोक्त प्रमाणसे रहित होते हैं, ऐसा वह स स्थान कुब्ज संस्थान है, तात्पर्य यह है, कि कुन्जसंस्थानमें हाथ चरण आदि तो लम्बे होतेहैं, और मध्यभाग छोटा होता है, वामन यह ५ वां संस्थान है, इस संस्थानमें कर, चरण, शिर और ग्रीवा ये अवयव तो लघु होते हैं, और मध्य भाग बड़ा होता है, लषा जिस संस्थान में एक भी अंग शरीर लक्षणोक्त प्रमाणवाला नहीं होता है, वह हुण्डक संस्थान है । मू० २२ ॥ અવય જૂનાધિક પ્રમાણવાળા હોય છે. આ કથનનું તાત્પર્ય એ છે કે આ સંસ્થાનમાં હાથ, પગ આદિ અંગે તે ચગ્ય લંબાઈવાળા હોય છે, પણ મધ્ય ભાગ માટે હોય છે.
વામન સંસ્થાન–આ સ સ્થાનમાં હાથ, પગ, મસ્તક, ડોક આદિ અવ ય લઘુ (હીન પ્રમાણવાળા) હોય છે, પણ મધ્ય ભાગ (અધિક પ્રમાણ पाणी ) जय .
હડક સંસ્થાન–જે સંસ્થાનમાં શરીરનું એક પણ અંગ શાસ્ત્રોક્ત લક્ષણવાળા પ્રમાણુવાળું હોતું નથી પણ પ્રત્યેક અંગ ન્યૂનાધિક પ્રમાવાળું હોય છે, તે સંસ્થાનનું નામ હુડક સંસ્થાન છે, જે સૂ. ૨૨ છે
