________________
थानान
मूलम्--नो कप्पइ निग्गंथाण वा निग्गंथीण वा इमाओ ओ गणियाओ वियंजियाओ पंच महण्णवाओ महाईओ अंत मासरूम दुक्खुत्तो वा तिक्खुत्तो वा उत्तरितए वा संतरितए वा तं जहा- गंगा १ जउणा २ सरऊ ३ एरावई ४ मही ५ | पंचहि ठाणेहिं कप्पइ, तं जहा--भयंसि वा १, दुब्भिक्खसि वा २, पवहेज वा णं कोई ३, ओघंसि वा एजमाणंसि महया ४ वा अणारिएहिं ५ ॥ सू० १ ॥
छाया -नो कल्पते निर्ग्रन्थानां वा निर्मन्थीनां वा इमा उद्दिष्टा गणिता व्यञ्जिताः पञ्चमहार्णवा महानदी : अन्तर्मासस्य द्विकृत्वो वा त्रिकृत्वो वा उत्तरीतुं वा संततुं वा तद्यथा - गङ्गा १, यमुना २, सरयू ३. ऐरावती ४, मही ५। पञ्चभिः स्थानैः कल्पते, तद्यथा - भये वा १, दुर्भिक्षे वा २, प्रव्यथते वा खलु कोsपि ३, कौ वा एजमाने महति वा ४, अनार्येषु ५ ॥ मृ० १ ॥
टीका- 'नो कप्पड़' इत्यादि -
निर्ग्रन्थानां वा निर्ग्रन्थीनां वा इमाः = अग्रे वक्ष्यमाणत्वेन आसन्नतया प्रत्यक्षा उद्दिष्टाः = ' महानद्यः' इति रूपेण सामान्यतोऽभिहिताः, गणिताः = पञ्चसंख्यकत्वेन गणनाविषयीकृताः, व्यञ्जिताः = गङ्गेत्यादि नाम्ना प्रकटीकृताः, पञ्च पञ्चसंकष्पह निग्गंथाणं वा निग्रंथीणं वा' इत्यादि सूत्र १ ॥
'नो
टीको निर्ग्रन्थ और निर्ग्रन्थिनियोंको ये उद्दिष्ट सामान्यतासे कही हुई गणित पांच संख्यासे गिन के कही हुई व्यञ्जित प्रगट की पांच महार्णववाली महानदियाँ एक मासके बीच में दो बार या तीन थार उतरना या नाव आदिमें बैठकर पार करना कल्पित नहीं है, वे नंदियां ये हैं- गंगा १ जमुना २ सरयू ३ ऐरावती ४ और मही ५ ।
'
"नो कप्पइ निग्गंथाण वा निग्गंथीण वा " त्याहि
टीडार्थ-श्रभष्णु निर्थ थे। भने निर्थ धिनी सोने या उद्दिष्ट, गणित, व्यक्ति, અને પાંચ મહાણું વવાળી મહા નદીઓને એક માસમાં એ વાર કે ત્રણ વાર તેમાં ચાર્લીને અવા ઘેાડી આદિમાં બેસીને પાર કરવાનુ` કલ્પતું નથી. તે પાંચ નદીઓનાં નામ નીચે પ્રમાણે છે—
(१) गौंणा, (२) यमुना, (:) सरयू, (४) गैरावती भने (4) भाही.