________________
सुधाटीका स्था०५उ०२सू०२४ मनुष्यक्षेत्रस्यपदार्थविशेषनिरूपणम् १२५ विस्तीर्णी वेदिकावनपण्डद्वयवेष्टितो दश योजनानि भूमिमवगाढोऽर्द्धयोजन वाइल्यैकयोजनविष्कम्भात्मकेन नानामणिमयेन दशयोजननालेन अर्द्ध योजनविस्तीर्णक्रोशोच्छूितकर्णिकायुक्तेन निपधनामकदेवनिवासभूतभवनविभूषित मध्येन तदद्ध प्रमाणयुक्तैरष्टोत्तरशतसंख्यकै पौः तदितरैश्च सामानिकादि देवनिवासभूतैरनेकलौः पझैः समन्तादू संपरिक्षिप्तेन महापद्मन विराजन्मध्यभागो निषधो नाम महादः। एवं देवकुरु हूदादयोऽपि तत्तद्धदसमानदेव निवासभूता उक्तान्तर्ययुक्ता विज्ञेयाः । अत्रेद वोध्यम्-नीलवन्महादः स्वस्वसमान नामकदेवनिवासभूताभ्यां विचित्रकूटचित्रकूटपर्वतवक्तव्यतासदृशवक्तविस्तारवाला वेदिका वनखण्डवयसे वेष्टिन हुआ एवं १० योजन तक भूमिमें विस्तृत ऐसा निषध नामका लहाहद् है, यह महारुद आठ योजनके बाहल्यवाले एक योजनके विष्कंभवाले नाना मणियोंसे युक्त दश योजनके नालवाले आधे योजनकी विस्तारवाली एव एक कोशकी ऊंची ऐसी कणिकासे युक्त एवं जिसका मध्य भाग निषध नाम के देवके निवासभूत भवनसे विभूषित हैं, ऐसे एक महापद्मसे जिसका मध्यभाग विराजित हैं, ऐसा है । यह महापद्म अपने प्रमाणसे आधे प्रमाणवाले ऐसे १०८ पद्मोंसे (कमलों) एवं इनसे अतिरिक्त और भी अनेक लक्ष पद्मोंसे जो कि सामानिक आदि देवों के निवासभूत हैं, चारों ओरसे घिरा हुआ है, इसी तरहसे देवकुरुहूद आदि भी अपने २ समाननामवाले देवोंके निवासभूत हैं, और युक्त आन्तयेवाले हैं, ऐसा जानना चाहिये। यहां ऐसा समझना-कि नीलवत् जो महाहूद है, वह अपने समान પહેળાઈવાળુ વેદિકા અને વનખડદ્રયથી વેષ્ઠિત એવું, અને ૧૦ એજન સુધી ભૂમિમાં વિસ્તૃત એવું નિષધ નામનું મહહદ છે. તે મહા હા આઠ જન લાંબા, એક જન પહોળા, વિવિધ મણિએથી યુક્ત, ૧૦ જનની નાલ. વાળા, અર્ધા એજનની વિરતારવાળી અને એક કેશ ઊંચી એવી કર્ણિકાથી યુક્ત અને જેને મધ્યભાગ નિષધ નામના દેવના નિવાસસ્થાન રૂ૫ ભવનથી વિભૂષિત છે એવા એક મહાપદ્મથી યુક્ત છે તે મહાપ, તેના કરતાં અર્ધા પ્રમાણુવાળા ૧૦૮ પડ્યોથી અને તે સિવાયના બીજા પણ અનેક લક્ષપોથી ઘેરાયેલું છે તે પ સામાનિક આદિ દેવના નિવાસસ્થાન રૂપ છે. એ જ પ્રમાણે દેવકુરુ હદ આદિ હદો પણ તેમના જેવા જ નામવાળા દેવના નિવાસસ્થાન રૂપ છે, અને ઉપર્યુક્ત આન્તર્યવાળા છે એમ સમજવું.