________________
९६
स्थानाङ्गसूत्रे
सावद्ययोगविरतिरिति तत्र सामायिकं द्विधा तच्च । यावत्कथिकमिति च मम मथमान्तिमजिनयोः ||२|| तीर्थयोरनारोपितव्रतस्य शैक्षकस्य स्तोककालिकं । शेषाणां यावत्कथिकं तीर्थेषु विदेदकानां च ॥ ३॥ इति ।
,
-
"
सामायिकं च तत् संयमश्चेति सामायिकसंयमः = सामायिकरूपः संयम इत्यर्थः । इति प्रथमं स्थानम् । तथा छेदोपस्थानिकसंयमः - छेदः पूर्वपर्यायस्य छेदनम् उपस्थापनं नेषु' आरोपणं, चैतद्द्वयं यत्र तच्छेदोपस्थापनं तदेव छेदोपस्थापनिकम्, यद्वा-छेदव उपस्थापन च छेदोपस्थापने, ते विशेते यत्र तच्छेदोपस्थापनिकम् अथवा छेदेन = पूर्व पर्यायस्य छेदनेन उपस्थाप्यते = आरोच्यते यन्महाव्रतरूपं चारित्रं तच्छेदोपस्थापनोयम् । इदमप्यनतिचारसातिचा भेदसे दो प्रकारका है, इनमें इत्वर सामायिक प्रथम और अन्तिम तीर्थकरके तीर्थमें अनारोपित व्रतवाले शैक्ष शिष्य के स्तोककालिक होता है । तथा जो यावत्कथित सामायिक हैं, वह बाकीके २२ तीर्थंकरोंके और विदेषक्षेत्र सम्बन्धी तीर्थंकरों के तीर्थ में उपस्थानके अभाव से अनारोपित व्रतवाले जीव के शिष्य को होता है | मामायिकरूप जो संयम है वह सामायिक संयम है । पूर्वपर्याय के छेदनका नाम छेद है, और व्रतोंमें आरोपण करनेका नाम उपस्थापन है । यह दोनों जिस समय में होते हैं, वह छेदोपस्थान है, यह छेदोपस्थानही छे: दोपस्थानिक है, अथवा - जो महाव्रतरूप चारित्र पूर्वपर्या छेदन से आरोपित किया जाता है, वह छेदोपस्थापनीय है, यह भी अनतिचार કાર્લિક સામાયિકના સદ્ભાવ પ્રથમ અને અન્તિમ તીર્થંકરાના તીમાં અનારાંતિ વ્રતવાળા શોમાં શિષ્યેમાં હાય છે. તે સ્તાકકાલિક હાય છે. ચાવત્કથિક સામાયિકના સદૂભાવ બાકીના ખાવીશ તીકરાના અને વિદેહ ક્ષેત્રના તી કરાના તી'માં ઉપસ્થાનને અભાવે અનારે પિત વ્રતવાળા જીવેાના શિષ્યામાં હોય છે. સામાયિક રૂપ જે સયમ છે તેનું નામ સામાયિક સ`ચમ છે. આ પ્રકારનુ` સયમના પ્રથમ ભેદનુ' સ્વરૂપ છે. । ૧ ।
પૂર્વાપર્યાયના ઇંદનનુ નામ છેદ છે, અને તેામાં આરોપણ કરવાનું નામ ઉપસ્થાપન છે. આ બન્નેને જે સમયમાં સદ્ભાવ હાય છે, તે સમયનુ' નામ છેઢાપસ્થાપન છે. છેદેપસ્થાપત જ દેપસ્થાપનિક છે. અથવા જે મહાવ્રત રૂપ ચારિત્ર પૂર્વપર્યાયના છેદન વડે આરેાપિત કરાય છે, તેનું નામ છેપ
