SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 745
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ स्थानाङ्गो चत्वारि कति प्रज्ञप्तानि, तद्यथा-द्रव्यकति १, मातृकाकति २, पर्यायकति २, सङ्ग्रहकति ४।२। ___ चत्वारि सर्वाणि प्रज्ञप्तानि, तद्यथा-नामसर्वकं १, स्थापनासर्वकम् २, आदेशसर्वकं ३, निरवशेषसर्वकम् ४ ॥३॥ ५९॥ _____टीका-" चतारि एकगा" इत्यादि-एककानि-एकान्येवैककानि, स्वार्थे कन्प्रत्ययोऽत्र वोध्यः, चत्वारि प्रज्ञप्तानि, तद्यथा-द्रव्यैक द्रव्यमेवैकर्क द्रव्यैक-सचित्ताचित्तमिश्ररूपम् । तत्र-सचित्तमेकं पुरुपद्रव्यम्, अचित्तमेकं स्वर्णपिण्डादिद्रव्यं, मिश्रं-कटककुण्डलादिभूपितमेकं पुरुपद्रव्यम् ।१।। ___तथा-मातृकैफकं-मातृकाशब्दोऽत्र मातृकापदपरः, तेन मातृकापदमेवैककं, मातृकैककम्-एकं मातृकापदमित्यर्थः, यद्वा-मध्यमपदलोपिसमासः शाकपार्थिवा चार प्रकारके एकक कहे गये हैं, जैसे-द्रव्य एकक१, मातृका एकक२, पर्याय एकक ३, और संग्रह एकक ४ । कई-बलु चार प्रकारके कहे गये हैं, जैसे-द्रव्य कई १, मातृका कई २, पर्याय कई ३, और संग्रह कई ४। चार प्रकारके सर्व कहे गये हैं, जैसे-नाम सर्वक १, स्थापना सर्वक २, आदेश सर्वक ३ और निरवशेष सर्वक ४। इस सूत्रका स्पष्टीकरण इस प्रकारसे है-यह द्रव्य एकक आदिके भेदसे चार प्रकारका कहा गया है उसका भाव ऐसा है-द्रव्यरूप जो एकक है वह द्रव्य एकक है, यह सचित्त अचित्त और मिश्ररूप होता है। द्रव्यरूप पुरुष सचित्त एक कहै १, स्वर्ण पिण्डादिरूप अचित्त एककहै २ और कटककुण्डल आदिसे विभूषित द्रव्यरूप पुरुष मिश्रा एककहै ३ " मातृकैककम् "-यहां मातृका शब्द मातृका पद परक है । अतः सूत्राथ-या२ १२ना ४४ ह्या छ-(१) द्र०५ ४४, (२) मातृ ४४, (3) पर्याय ४४ मन (४) संड मे४४. या२ २ ति ( कई ) ह्या छ-(१) २०५४ति, (२) भातुति , (3) पर्याय तिमन (४) सड प्रति. था२ ४२ना सव' हा छ-(१) नाम , (२) स्थापना सबंध, (3) આદેશ સર્વક અને (૪) નિરવશેષ સર્વક આ સૂત્રનું સ્પષ્ટીકરણ નીચે પ્રમાણે છે–તેના દ્રવ્ય એકક આદિ ચાર ભેદ કહ્યા છે. દ્રવ્યરૂપ જે એકક છે તેને દ્રશ્ય એકક કહે છે. તે સચિત્ત, અચિત્ત અને મિશ્રરૂપ હોય છે. દ્રવ્યરૂપ પુરુષ સચિત્ત એકક છે. સુવર્ણપિંડાદિ રૂપ અચિત્ત એકક છે. અને કુંડળ આદિથી વિભૂષિત દ્રવ્યરૂપ પુરુષ મિશ્ર એક છે. " मातृकैककम् " मी मातृ ५४ भातृ ५६५२४ छ तथा भातृ ५४
SR No.009308
Book TitleSthanang Sutram Part 02
Original Sutra AuthorN/A
AuthorGhasilal Maharaj
PublisherA B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
Publication Year1964
Total Pages822
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari & agam_sthanang
File Size47 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy