________________
स्थानासूत्रे
देशविकल्पकथा-देशे विकल्पः सस्यादिनिष्पत्तिः, वमकूपतडागभवनमभृतिनिर्माणलक्षणच देशविकल्पः, तस्य कथा २,
देशच्छन्दःकथा - देशे छन्दः - गम्यागम्य विभागः, यथा ' लाट ' देशे मातुल कन्या गय्या क्वचिन्मातुलभगिनी च तदन्यदेशेऽगम्या सेति देशच्छन्दः, तस्य कथा देशच्छन्दःकथा ३)
६१८
देश नेपथ्यकथा-देशे नेपथ्यस्य स्त्रीपुरुषाणां स्वाभाविकस्य वेषस्य तथाऽलङ्काररचितस्य च कथा देशनेपथ्यकथा ४। इह चैते दोपाः
" रागदोपत्ती सपक्खपरपक्वओ य अहिगरणं ।
बहुगुण इमोत्ति देसो सोउं गमणं च अन्नेसिं । १ । " इति, छाथा- -" रागद्वेपोत्पत्तिः स्वपक्ष:- पपक्षाभ्यामधिकरणम् । बहुगुण एप इति देश: श्रुत्वा गमनं चान्येपाम् | १ |
"
ऐसी कथा करने का नाम - देशविकथा है - १ सगधादि देश में धान्य उत्पादन विधान की कथा, एवं - वप्र कूप तडाग भवन आदि के निर्माण की कथा करना यह देशविकथा है- २ देशच्छन्द कथा - देशादि को लेकर गम्यागम्य आदि की कथा करना, जैसेलाट देश में मामा की कन्या गम्य होती है, कहीं मामाकी बहन गन्ध सेवनीय होती है, और इनसे विभिन्न देश में अगम्या होती है - ३ देश नेपथ्य कथा - देश को लेकर स्त्री पुरुषों के स्वाभाविक वेषभूषा आदि की कथा करना, जैसे- अमुक देश में खो पुरुषो की वेषविभूषा इस प्रकार की होती है, अमुक देश में इस प्रकार की -४ इस कथा में ऐसे दोष हैं- " रागदोपत्ती " - इत्यादि । 66 रायकहा चउકથા કહે છે. (૨) મગધ આદિ દેશમા અનાજ વગેરેના ઉત્પાદનની કથા તથા डूवा, वाव, तणाव, 'सूत्रन महिना निर्माणुनी स्थाने देश वित्थ था डे छे. (૩) દેશાદિની અપેક્ષાએ ગમ્ય-અગમ્ય આદિની કથા કરવી તેનું નામ દેશ छह ४था छे. "" गंभ्य "मेंटसे सेवनीय भने 'सभ्य' भेटले असेवनीय, भेभङे “ साटाहि देशमां भाभानी हीम्री गभ्य ( सेवनीय ) होय छे, अने અન્ય દેશે।માં મામાની દીકરી અગમ્ય હોય છે, ” આ પ્રકારની કથાને દેશછન્દ કથા કહે છે, (૪) અમુક દેશમાં સ્ત્રી-પુરુષાની વેષભૂષા આ પ્રકારની હાય છે, ” આ પ્રકારની કાઇ દેશના સ્ત્રીપુરુષોના સ્વાભાવિક વેષભૂષાની કથાને દેશ નેપથ્ય કથા કહે છે. આ દેશકથાના ઢાષા આ ગાથામાં પ્રકટ કર્યો છે. रागदो सुप्पत्ती " त्याहि
"C
