________________
-
-
सुधा टीका स्था० ४ २०२ १० ४० दीनस्वरूपनिरूपणम्
तथा-एक:-कश्चित् पूर्व दोनः, जन्मनो दरिद्रत्वात् पश्चाद् अदीनः, समुपा. जितसम्पत्तिकत्वात, यद्वा-दीनः, वहिया म्लानमुखयुक्तस्वात् अदीनः अन्तत्या औदार्यादिगुणवत्त्वात् , इति द्वितीयो भङ्गः।।
तथा-एकः-अपरः पुरुषः पूर्वम् अदीनः, सम्पत्त्यादिशालिवात् , पश्चाद् दीनो विनष्टसम्पत्यादित्वात् , यद्वा-दीनः, बहिर्टच्या सुन्दराऽऽकारत्वात् , दीन:, अन्तर्घच्या कलुपितचित्तत्वात् , इति तृतीयो भङ्गः । ३ । ___ तथा-एका-कश्चित् पुरुषः पूर्वम् अदीनः, धनादिसम्पन्नत्वात् , पश्चादपि अदीनः, तद्धिमत्मात्, यद्वा-अदीना, बहिर्डत्या हृष्टपुष्टशरीरत्वात् , पुनरप्यदीनः अन्तर्दृत्त्या प्रशस्तभाववत्वात् , इति चतुर्थो भङ्गाः ४।१। जन्म से दरिद्र होने के कारण पहले तो-दीन होता है पश्चात् अपने पुरुषार्थ से अर्जित सम्पत्ति वाला हो जाने से दीन नहीं रहता है, अथवा-म्लान मुख से युक्त होने के कारण कोई एक मनुष्य बहित्ति से तो दीन होताहै, और औदार्य आदि गुणोंसे युक्त होने के कारण अन्त
त्ति से अदीन होता है. ऐसा यह-द्वितीय भङ्ग है । तथा-कोई एक पुरुष ऐसा होता है जो सम्पत्ति आदि से युक्त होने के कारण पहले अदीन होता है और-पश्चात् विनष्ट सम्पत्तिवाला हो जाने से दीन हो जाता है, अथवा-बाहर में सुन्दराकार वाला होने से कोई एक पुरुष पहले अदीन होता है और बाद में कलुषित चित्तवृत्तिवाला होने के कारण अन्तरङ्ग से दीन होता है ऐसा यह तृतीय भङ्ग है-३ । तथाकोई एक पुरुष ऐसा होता है जो-पहले भी धनादि सम्पन्न होने के - બીજો ભાગ–કેઈ એક પુરુષ એ હોય છે કે જે જન્મથી દરિદ્ર હોવાને કારણે પહેલાં તે દીન હોય છે, પણ પાછળથી પુરુષાર્થ દ્વારા ધને. પાર્જન કરવાને કારણે દીન રહેતું નથી. અથવા પ્લાન મુખાકૃતિથી યુક્ત હોવાને કારણે કેઈ એક પુરુષ બાહ્યવૃત્તિથી તે દીન લાગતું હોય છે, પણ ઔદાર્ય આદિ ગુણોથી યુક્ત હોવાને લીધે અન્તવૃત્તિથી અહીન હોય છે. - ત્રીજો ભાગ–કેઈ એક પુરુષ એ હોય છે કે જે સંપત્તિશાળી હોવાને કારણે પહેલાં તે અધીન હોય છે, પણ પાછળથી તેની સંપત્તિને નાશ થઈ જવાથી દીન અવસ્થાવાળે થઈ ગયો હોય છે. અથવા સુદર મુખા. કૃતિ આદિને કારણે કોઈ માણસ બાહોદષ્ટિએ જોતાં તે અદીન લાગે છે, પણ કલુષિત ચિત્તવાળો હોવાને લીધે અન્તવૃત્તિથી દીન હોય છે.
ચેથે ભાંગો–કેઈ એક પુરુષ એ હોય છે કે જે પહેલાં પણ ધનાદિથી સંપન્ન હોવાને કારણે અધીન હોય છે અને ત્યારબાદ ધનાદિની