________________
५९०
स्थानान सूत्रे
टीका - " चत्तारि पुरिसजाया " इत्यादि चत्वारि पुरुषजातानि - पुरुषप्रकाराः, प्रज्ञप्ताः, तद्यथा - एक - कश्चित् पुरुषो दीन - पूर्व दैन्यवान्, उपार्जितधनादेः क्षीणत्वात् पश्चादपि दीनः पुनर्धनाद्यागमाभावात् यद्वा - दीनो बहि हृच्या निस्तेजशरीरत्वात् स पुनर्दी नोऽन्तर्टच्या कलुपितचित्तवृत्तिकत्वात्, इति प्रथमो भङ्गः १ ।
3
"
दीन दीन पर्याय- १ दीन अदीन पर्याय-२ अदीन दीन पर्याय - ३ अदीन अदीन पर्याय- ४, १६ पुरुष जात चार कहे गये हैं- दीन दीन परिवार - १ दीन अदीन परिवार २ अदीन दीन परिवार - ३ औरअदीन अदीन परिवार - ४, १६ यह चालीसवां सूत्र है. इसके अन्त र्गत ये- १७ सूत्र हैं, इनके द्वारा जो सत्रह चतुर्भङ्गी प्रतिपादित की गई है. उस प्रत्येक का भाव इस प्रकारसे है
पुरुष जात का तात्पर्य पुरुष प्रकार से है, इस प्रकार में कोई एक पुरुष ऐसा होता है जो पहिले के उपार्जित धन के क्षय से दीन हो जाता है और पश्चात् भी धनादि के अभाव से दीन ही बना रहता है. अथवा - निस्तेज शरीर वाला होने के कारण कोई एक पुरुष ऐसा होता है - जो बहिर्वृत्ति से भी दीन होता है और - अन्तर्वृत्ति से भी कलुषित चित्त वृत्तिवाला होने के कारण दीन बना रहता है, ऐसा यह - १ भङ्ग है । तथा कोई एक दूसरा पुरुष ऐसा भी होता है जो
ચાર પ્રકારના પુરુષ કહ્યા છે—(૧) દીત દીન પર્યાય, (૨) ટ્વીન અઠ્ઠીન पर्याय, (3) महीन हीन पर्याय भने (४) सहीन महीन पर्याय । १६ ।
ચાર પ્રકારના પુરુષ કહ્યા છે—(૧) દીન દીન પિરવાર, (૨) દીન અદીન પિરવાર, (૩) અઢીત દીન પરિવાર અને (૪) અદીન અદ્દીન પિરવાર । ૧૭ । આપ્યાં છે, તેમાં ૧૭ ચતુભ'ગી આવી છે—
આ ૪૦ માં સૂત્રમાં જે ૧૭ સૂત્રેા આપી છે તેમનું હવે સ્પષ્ટીકરણ કરવામાં
પુરુષજાત એટલે પુરુષના પ્રકારો, તે પ્રકારે અહીં ૧૭ સૂત્ર અને ૧૭ ચતુભ‘ગીએ દ્વારા પ્રકટ કરવામાં આવ્યા છે. (1) કાઇ એક પુરુષ એવા હાય છે કે જે ઉપાર્જિત ધનના ક્ષયથી દીન થઈ ગયા હૈાય છે, અને ત્યાર ખાદ પણ ધનાદિના અભાવે દીન દશામાં જ રહે છે. અથવા-નિસ્તેજ શરીર વાળા હાવાને કારણે કાઈ માણસ ખહવૃત્તિની અપેક્ષાએ પણ દીન હાય છે અને કલુષિત ચિત્તવાળા હાવાને કારણે અન્તવૃત્તિની અપેક્ષાએ પણ દીન હોય છે.
•
