________________
५६२
स्थानागसूत्रे अनन्तरमन्तरं निरूपितम् , अधुना पुरुपविशेषान्तरं निरूपयितुं भृतकं सभेदं निरूपयितुमाह
मूलम्-चत्तारि भयगा पण्णत्ता, तं जहा-दिवसभयए १, जत्ताभयए २, ऊच्चत्तभयए ३, कब्बालभयए । सू० ३२ ॥
चंचारि पुरिसजाया पण्णत्ता, तं जहा--संपागडपडिसेवी णाममेगे णो पच्छन्नपडिलेवी १, पच्छन्नपडिसेवी णाममेगे णो संपागडपरिसेवी २, एगे संपागडपडिसेवीवि पच्छन्नपडिसेवीवि ३, एगे णो संपागडपडिसेवी णो पच्छन्नपडिसेवी । सू० ३३ ॥ ___ छाया-चत्वारो भृतकाः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-दिवसभृतकः १, यात्राभृतकः २, उच्चताभृतका ३, कब्बाडभृतकः ४। सु० ३२ । जो आमर्श औषधि आदि लब्धियोंसे युक्त होता है ऐसा वह पुरुष स्पर्शमणि जैसा होता है, तथा-जो पुरुष दैन्य दारिद्य आदिवाला होता है वह उपर प्रस्तर जैसा है ४ । इसी तरहसे एक स्त्रीका एक दूसरी स्त्रीसे भी अन्तर समझ लेना ॥ सू० २॥
अथ सूत्रकार पुरुष विशेषका अन्तर निरूपित करनेके लिये भेद सहित भृतकका निरूपण करते हैं । " चत्तारि भयगा पण्णत्ता" इत्यादि
चार भृतक कहे गये हैं, जैसे-दिवस भृतक १, यात्रा भृतक २, उच्चता भृतक ३, और कव्वाड मृतक ४ । चार प्रकारके पुरुष कहे गये हैं, जिसे-संपकट प्रतिसेवी नो प्रच्छन्न प्रतिसेवी १, प्रच्छन्न प्रतिसेवी नो
પ્રસ્તરોત્તર સમાન પુરુષ”—જે પુરુષ આમ ઔષધિ આદિ લબ્ધિએથી યુક્ત હોય છે તેને સ્પર્શમણિ પ્રસ્તર સમાન કહે છે, પશુ દીનતા, હારિદ્રય, આદિથી યુક્ત હોય એવા મનુષ્યને ઊષર પ્રસ્તર સમાન કહ્યો છે. એજ પ્રમાણે એક સ્ત્રી અને બીજી સ્ત્રી વચ્ચેનું અનર પણ સમજવું સૂ. ૨ !
હવે પુરુષ વિશેષના અન્તરનું નિરૂપણ કરવા નિમિત્તે સૂત્રકાર ભતકના यार हनुं नि३५५ रे छे. " चत्तारि भयगा पण्णत्ता' त्याह
मत (४२) ना यार ४२ वा छे-हवत:, (२) यात्रा मृत (૩) ઉચ્ચતા ભૂતક અને (૪) કવાડ ભૂતક. ચાર પ્રકારના પુરુષો કહ્યા છે, (१) ४८ प्रतिसेवा, ना २छन्न प्रतिसेवा, (२) प्रच्छन्न प्रतिसेवी, नाट
