________________
सुधा डीका स्था० ४०१ सू० २९ दुर्गतिसुगत्यादिभेदनिरूपणम्
५५१
अनन्तरोक्त प्राणातिपातादिभ्योऽनुपरतोपरतानां दुर्गतिः सुगतिश्च भवति, तद्वन्तश्च ते दुर्गताः सुगता भवन्तीति दुर्गतिसुगत्यात्मक परिणामयो दुर्गतसुगतानां च भेदान् निरूपयितुं सूत्रचतुष्टयमाह
मूलम् - चत्तारि दुग्गईओ पण्णत्ताओ, तं जहा - णेरइयदुग्गई १, तिरिक्खजोणियदुग्गई २, मणुस्सदुग्गई ३, देवदुग्गई ४, १ चत्तारि सुग्गईओ पण्णत्ताओ, तं जहा - सिद्धसुग्गई १, देवसुई २, मसुरई ३, सुकुलपच्चायाई ४, २ ।
चत्तारि दुग्गया पण्णत्ता, तं जहा - रइयदुग्गया १, तिरिक्खजोणिय दुग्गया २, मणुस्सदुग्गया ३, देवदुग्गया ४, ३।
चारि सुग्गया पण्णत्ता, तं जहा- सिद्धसुग्गया १, जाव सुकुलपच्चायाया ४ । सू० २९ ।
छाया -- चतस्रो दुर्गतयः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-नैरयिकदुर्गति: १, तिर्यग्योनिकदुर्गतिः २, मनुष्य दुर्गतिः ३ देवदुर्गतिः ४, १
अनन्तरोक्त प्राणातिपात आदिकोंसे उपरत हवे मनुष्यों की सुगति होती है और नहीं उपरत हुवे मनुष्यों की दुर्गति होती है, इस सुगतिवाले जीव सुगत और दुर्गति वाले जीव दुर्गत कहलाते हैं । इसलिये अब सूत्रकार दुर्गति और सुगति रूप परिणामोंके एवं दुर्गत और सुगतोंके भेदों का निरूपण चार सूत्रोंसे करते हैं। " चत्तारि दुग्गईओ पण्णताओ " इत्यादि ।
सूत्रार्थ - दुर्गतियाँ चार कही गई हैं, जैसे नैरयिक दुर्गति १, तिर्ययोनिक दुर्गति २, मनुष्य दुर्गति ३, और देव दुर्गति ४ ।
પ્રાણાતિપાત આદિના પરિત્યાગ કરનાર મનુષ્યા દ્રુતિમાં જાય છે, તેથી સુગતિવાળા જીવને સુગત અને દ્રુતિવાળા જીવને દુગત કહે છે. તેથી હવે સૂત્રકાર દુર્ગંતિ અને સુગતિ રૂપ પરિણામેાના ભેદ્યનુ અને દ્રુત અને સુગતના ભેદોનું નિરૂપણુ ચાર સૂત્રેા દ્વારા કરે છે.
" चत्तारि दुग्गईओ पण्णत्ताओ " त्याहि
सूत्रार्थ-दुर्गंति यार उही छे – (1) नैरयिङ हुर्गति, (२) तिर्यग्योनिङ दुर्गति, (3) मनुष्य दुर्गति, मने (४) देव दुर्गति,