________________
५०२
स्थानको चत्वारि पुरुषजातानि प्रज्ञप्तानि, तद्यथा-आत्मनो नामैकोऽवद्यमुदीरयति नो परस्य० ४।३।
आत्मनो नामैकोऽवद्यमुपशमयति नो परस्य ४।४।
चत्वारि पुरुषजातानि प्रज्ञप्तानि, तद्यथा-अभ्युत्तिष्ठते (ति) नामैको नो अभ्युत्थापति ४। ५। एवं वन्दते नामैको नो वन्दयति ४॥ ६॥ एवं सत्कारयति ४।७। सम्मानयति ४। ८। पूजयति ४॥ ९वाचयति ४। १०। पृच्छति ४॥ ११॥ परिपृच्छति ४॥ १२॥ व्याकरोति ४। १३। देखता है-३ और चौथा वह जो कि-अपना और दूसरों का अवथ नहीं देखता है-४ चार पुरुषजात कहे गये हैं, जैसे-जो अपने अवद्य का उदीरण करता है पर के अवद्य को नहीं १-२-३-४|४-एक वह पुरुष जो अपने अवद्य को उपशमित करता है पर के अवद्य को नहीं १-२ -३-४।५-चार पुरुपजात कहे गये हैं, जैसे-एक वह जो किसी कार्य उत्साह सहित होकर स्वयं प्रवृत्ति करता है दूसरे को उत्थित नहीं करता है-१-२-३-४ । ६-इसी प्रकार एक पुरुष ऐसा होता है जो दूसरों को वन्दना करता है स्वयं दूसरों से वन्दित नहीं होना चाहता है १-२-३-४।७ इसी प्रकार "सत्करोति" के सम्बन्ध में भी जानना चाहिये १-२-३-४। ८ इसी तरह "संमानयति" के सम्बन्ध में भी જેનાર (૪) પિતાનું પાપ પણ નહીં જેનાર અને અન્યનું પાપ પણ નહીં જેનાર | ૨ |
નીચે પ્રમાણે ચાર પ્રકારના પુરુષે કહ્યા છે–(૧) પિતાના અવધનું ઉદીરણ કરનારેપણુ પરના અવધનું ઉદીરણ નહીં કરનારે. બાકીના ત્રણ ભેદે સૂત્ર બીજામાં બતાવેલા કમ પ્રમાણે સમજી લેવા. ૩ !
નીચે પ્રમાણે ચાર પ્રકારના પુરુષે કહ્યા છે–(૧) પિતાના અવધને ઉપશમિત કરનારે પણ પરના અવને ઉપશમિત નહીં કરનારે, ઈત્યાદિ ચાર પ્રકાર અહીં ગ્રહણ કરવા જોઈએ. ૩ ૪ |
નીચે પ્રમાણે પણ ચાર પુરુષ પ્રકાર કહ્યા છે–-(૧) ઉત્સાહપૂર્વક કઈ કાર્યમાં જાતે જ પ્રવૃત્ત થનારે–પણ અન્યને તે માટે ઉત્સાહ નહીં પ્રેરનારે ઈત્યાદિ ચાર પ્રકાર અહીં ગ્રહણ કરવા જોઈએ. ૫
પુરુષના આ પ્રમાણે ચાર પ્રકાર પણ પડે છે– (૧) બીજાને વન્દન' કરનારે પણ બીજા પિતાને વન્દન કરે એવી ઈચ્છા નહીં રાખના, ઈત્યાદિ ચાર પ્રકાર અહીં ગ્રહીત થવા જોઈએ..! ૬ !
સરકારને અનુલક્ષીને પણ એવા જ ચાર પ્રકાર સમજવા, ૭.
