Page Text
________________
४५४
स्थानाङ्गसूत्र अथ शुक्लध्यानस्य लक्षणान्याह-" सुकस्स" इत्यादि-शुक्लस्य खलु ध्यानस्य चत्वारि लक्षणानि प्रज्ञप्तोनि, तद्यथा-" अव्ययम् "-इति-व्यथाया अभावोऽव्य. थम्=देवादिकृतोपसर्गादि जनितभय-विचलनाभावः, इति प्रथमः १।
तथा-असम्मोहः-सम्मोहः=मूढता, न सम्मोहोऽसम्मोहः देवादि-कृतमायाजनितायाः सूक्ष्मपदार्थविषया वा मूढताया अभावः, इति द्वितीयः । २ । ___ तथा-" विवेगे" इति-विवेका हंसवत् क्षीरनीरन्यायेन स्वबुद्धया देहादात्मनः आत्मतः सर्वसंयोगानां वा विवेचनं पृथकरणमित्यर्थः । इति तृतीयः ३।
शैलनाम पर्वत का है वृहत्त्वादि गुण युक्त होने से जो पर्वतों का स्वामी हो वह शैलेश है ऐसा मेरु है, इस मेरु के समान जिस भावना में निष्प्रकम्पन हो वह शैलेशी भावना है शैलेशी अवस्था है योग से निपेवित सकल व्यापारवाला जीव ही इस शैलेशी अवस्था को प्राप्त करता है। शुक्लध्यान के लक्षण इस प्रकार से है-"अव्ययम्" व्यथा का अभाव हो जाना देवादिकृत जो उपसर्ग वही व्यथा है उस भय से विचलित नहीं होना शुक्लध्यान का पहला लक्षण अव्यथ है-१ " असम्मोहः” मूढता का नाम सम्मोह है इसका अभाव असम्मोह है अर्थात्-देवादिकृत मायाजनित मूढता का या सूक्ष्म पदार्थ विषयक मूढता का अभाव हो जाना इसका नाम असम्मोह है २ " विवेकः" जिस प्रकार हंस पानी से दूध को अलग कर लेता है उसी प्रकार बुद्धि આદિની અપેક્ષાએ જે સઘળા પર્વનો સ્વામી છે–સઘળા પર્વતેમાં શ્રેષ્ઠ છે, તેને શૈલેશ કહે છે. એ પર્વત મેરુ છે. જે ભાવનામાં (અવસ્થામાં) તે મેરુ સમાન નિષ્પકમ્પન હોય છે, તે ભાવનાને શૈલેશી ભાવના અથવા શૈલેશી. અવસ્થા કહે છે. મન, વચન અને કાયના સકળ વ્યાપારોને જેણે નિરોધ કર્યો હોય છે એ જીવ જ શૈલેશી અવસ્થા પ્રાપ્ત કરી શકે છે.
शुदध्यानना सक्ष। २ प्रमाणे -(१) " अव्यथम " मा ध्यान વખતે ધ્યાનીની વ્યથાને અભાવ થઈ જાય છે. દેવાદિકૃત ઉપસર્ગને જ અહીં વ્યથા સમજવી જોઈએ. તે ભયથી વિચલિત ન થવું તે શુકલધ્યાનનું પહેલું समय छ, Asia aryने “ २५०यय" ५४थी ८ यु छे.
(२) “ असम्मोहः " भूतानु नाम समाह छ, भने तन मलावन અસહ કહે છે. એટલે કે દેવાદિકૃત માયાજનિત મૂઢતાનો અથવા સૂક્ષમ પદાર્થ વિષયક મૂઢતાને અભાવ થઈ જવો તેનું નામ અસંમોહક છે. ,
" विवेकः " रेभ पाथीमाथी धने २८1 1 नामे छे, मेर
| SR No. | 009308 |
| Book Title | Sthanang Sutram Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1964 |
| Total Pages | 822 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_sthanang |
| File Size | 47 MB |