Page Text
________________
४०४
स्थानाङ्गस्त्र टीका-" चत्तारि मुया'' इत्यादि-चत्वारः चतुःस ख्यकाः, मृता-पुत्राः, मज्ञप्ताः, तघथा-अतिजा ( या )तः-अति-पितृसम्पद्रमतिप्राय जातः-संवृत्तोऽति जातः, यद्वा-पितृसम्पदमुल्लङ्घन्य यातः प्राप्तो विशिष्टतरसम्पदमित्यतियातो ऽतिशयितसमृद्धिक इत्यर्थः १, ऋषभवत् १ । __ अनुजा (या)तः-अनु-पितुरनुरूपस्तुल्यो जालोऽनुमानः, यद्वा-'अनुयातः' अनुगता-पितृविभूत्याऽनुयात इति, पितृतुल्य इत्यर्थः, महायशोवन , आदित्ययशसा रवपित्रा सहशत्वान्महायशसः २ । ___ अपजातः-अप-पितृसम्पदोऽपसदो हीनो जातोऽपजातः पित्रपेक्षया किश्चिद्धीनगुण इत्यर्थः, आदित्ययशोवत् , भरतापेक्षया तस्येपद्धीनगुणत्वात् ३ ।
कुलागार:-अङ्गारपदमङ्गारसहशपरम् , तेन कुलस्य-बंशस्यागार इव कुलागारः दुराचरणेन कुलदूषकत्वात् परिपीडकत्वाहा कुलानारायमाणः, कण्डरीकवत् । ४ ।
कोरक चार कहे गये हैं, जैसे-आम्र प्रलम्ब कोरक ताल प्रलम्ब कोरक २ वल्ली प्रलम्ब कोरक३ मेण्ड विषाणप्रलम्ब कोरक समान ४
इस सूत्र का भावार्थे इस प्रकार से है-पुत्र जो चार प्रकार के कहे गये हैं उनमें प्रथम प्रकार का पुत्र वह है जो पिता की संपत्ति से भी अधिक संपत्तिवाला हो जाता है, जैसे भगवान्ऋषभदेव १ द्वितीय प्रकार का पुत्र वह है जो कि पिता का ही अनुरूप होता है अथवा पिता के जैसी विभूति सम्पत्तिवाला होता है जैले महायश ये अपने पिता आदित्ययश के समान थे २ तृतीय प्रकार का पुत्र वह है जो पिता की अपेक्षा सम्पत्ति में हीन होता है अर्थात् पिता की अपेक्षा गुणों में कुछ कम होता है जैसे-आदित्ययश ये भरत की अपेक्षा गुणों में हीन थे ३ चतुर्थ प्रकार का वह पुत्र है जो अपने दुराचारों से कुल का दूषक
१२४ या२ ४ह्यां छे-(१) मानसम्म २४, (२) ताससम्म १२४, વલ્લીપ્રલમ્બ કેરક અને મેઢ વિષાણુ પ્રલમ્બ કરક.
' હવે આ સૂત્રને ભાવાર્થ પ્રકટ કરવામાં આવે છે-(૧) અભિજાત (અથવા અતિયાત) પુત્ર તેને કહે છે કે જે પિતા કરતાં પણ વધારે સંપત્તિવાળો હોય છે જેમકે ભગવાન ઋષભદેવ (૨) અનુજાત પુત્ર તેને કહે છે કે જે પિતાના જેટલી જ વિભૂતિ (સંપત્તિ) વાળો હોય છે જેમકે મહાયશ. તે તેના પિતા આદિત્યયશના જેટલી જ વિભૂતિવાળો હતો. “ અપજાત પુત્ર” અપજાત પુત્ર તેને કહે છે કે જે પિતા કરતા ન્યૂન સંપત્તિવાળો હોય અથવા પિતા કરતાં ગુણોમાં હીન હાયજેમકે આદિત્ય યશ તે તેના પિતા ભરત કરતાં ગુણેની અપેક્ષાએ હીન હ. (૪) કુલાંગાર પુત્ર તેને કહે છે કે જે પોતાના અનાચારોથી
| SR No. | 009308 |
| Book Title | Sthanang Sutram Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1964 |
| Total Pages | 822 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_sthanang |
| File Size | 47 MB |