________________
३८४
स्थानाश ____ ऋजुर्नामैको चक्र:=पूर्वमृजुः पश्चात् , फलपुष्पादि विषये विपरीतः । इति द्वितीयो भङ्गः ।२।
वक्रो नामैक ऋजुः-वक्रा=कुटिलः, ऋजुः सरलः । इति तृतीयो भङ्गः ।३।
वक्रो नामैको वक्रः-पूर्व वक्रः पश्चादपि चक्रः, शेपं प्राग्वत् । इति चतुर्थोंभङ्गः।४।
इति दृष्टान्तभूतवृक्षसूत्रम् ।
अथ दाष्टान्तिफपुरुषजातसूत्रोपन्यास:---- " एवामेव " इत्यादि-एवमेव=दृष्टान्तभूतक्षवदेव, चत्वारि-चतुःसंख्यानि ऋजु होता है-और बाद में भी ऋजु बना रहता है, वृक्ष में जुता अविपरीत स्वभाव को लेकर, या-समुचित फल पुष्पादि को उत्पन्न करने के कारण को लेकर जाननी चाहिये, ऐला यह ऋजु जु नाम का प्रथम भङ्ग है १ ऋछुवक, यह द्वितीय अङ्ग है-२ इसमें पहले ऋजु होकर भी कोई वृक्ष वक्र हो जाता है ऐसा कहा गया है, फल पुष्प आदि के विषय में विपरीत होना इसीका नाम यहां वक है। वन ऋजु-यह तृतीय भंग है, इसमें पहले एक कुटिल हुवा कोई वृक्ष पश्चात् ऋजु सरल हो जाता है यह बतलाया गया है । वक वक्र यह चतुर्थ भंग है, इसमें पहिले से भी कोई वृक्ष बक रहता है और बाद में भी वह वक्र ही बना रहता है इस प्रकार से ये चार भंग हैं
दाष्टान्तिक पुरुषजात " एवामेव" इत्यादि-दृष्टान्त स्वरूप वृक्ष की तरह चार संख्यायाले
હવે આ ચારે ભાંગાનું સ્પષ્ટીકરણ કરવામા આવે છે-(૧) કોઈ વૃક્ષ એવું હોય છે કે જે પહેલાં પણ ઋજુ હોય છે અને પછી પણ હજુ જ રહે છે. વૃક્ષમાં બાજુતા (સરળતા) અવિપરીત સ્વભાવની અપેક્ષાએ અથવા સમુચિત ફલ, પુષ્પાદિને ઉત્પન્ન કરવાને કારણે સમજવી (૨) “જુ-વક કઈ વૃક્ષ પહેલા ત્રાજુ હોવા છતાં પાછળથી વક્ર થઈ જાય છે ફલ-પુષ્પાદિ આપનારૂ વૃક્ષ જ્યારે ફલ-પુષ્પાદિ આપતું બધ થઈ જાય છે ત્યારે તેમાં पता मापी गाय छे. (3) 4- 5 वृक्ष मे डाय छ । २ પહેલાં વક હોય છે પણ પાછળથી ઋજુ બની જાય છે (૪) “વક્ર–વક” કઈ વૃક્ષ પહેલાં પણ વક્ર હોય છે અને પાછળથી પણ વક્ર જ રહે છે. આ પ્રકારના ચાર ભાંગા અહીં બને છે.
દાબ્દન્તિક પુરુષ જાત– " एवामेव " त्याहि-शान्तभूत वृक्षनी म पुरुषांना पशु यार ४२
