Page Text
________________
स्थानाङ्गसूत्रे २४
छाया-तिस्रः शैक्षभूमयः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-उत्कृष्टा, मध्यमा, जघन्या। उत्कृष्टा पाण्मासिकी, मध्यमा चातुर्मासिकी, जघन्या सप्तरात्रिंदिवा । तित: स्थविरभूमयः प्रज्ञप्ताः तद्यथा-जातिस्थविरः, श्रुतस्थविर, पर्यायस्थविरः । पष्टिवर्पजातः श्रमणो निर्ग्रन्थो जातिस्थविरः । स्थानाङ्गसमवायधरः खलु श्रमणो निग्रन्थः श्रुतस्थविरः । विंशतिवर्षपर्यायः खलु श्रमगो निर्ग्रन्थः पर्यायस्थविरः ॥मू० ३६॥ ___टीका-'तो' इत्यादि । तिस्त्रः शैक्षभूमयः सेधमूमयो वा । तत्र शिक्षाग्रहणाप्तेवनारूपामधीत इति शैक्षः, यद्वा-' पिधू संराद्वौ ' इति वचनात् सेध्यते
शैक्षभूमियां तीन कही गई है -एक उत्कृष्ट शैक्षभूमि, दूसरी मध्यम शैक्षभूमि और तीसरी जघन्य शैक्षभूमि । उत्कृष्ट शैक्षभूमिका कोल छह मासका है । मध्यम शैक्षभूमिका काल चार मासका है और जघन्य शैक्ष भूमि का काल सात रातदिनका है।।
सूत्रार्थ-स्थविर भूमियां भी तीन कही गई हैं-एक जातिस्थविर की भूमि, दूसरी श्रुतस्थविर की भूमि और तीसरी पर्यायस्थविर की भूमि, जो ६० वर्ष की आयुवाला होता है वह जातिस्थविर है, रथानांग और समवायांग श्रुत का जो धारक है वह श्रुतस्थविर है, और जो २० बीस वर्ष के प्रव्रज्याकाल से स्थविर है वह पर्यायस्थविर है। टीकार्थ-शैक्षभूमियां अथवा सेधभूमियां जो तीन प्रकारकी कही गई है उनमें ग्रहणरूप अथवा आसेवनरूप शिक्षा का जो अध्ययन करता है वह शैक्ष है अथवा , पिधूसरोद्धौ" के अनुसार जो तैयार कियाजाता
शक्षाभिमा ! २नी ही 2-(1) L शैक्षभूमि, (२) मध्यम શક્ષભૂમિ અને (૩) જઘન્ય શિક્ષભૂમિ. ઉત્કૃષ્ટ શૈક્ષભૂમિને કાળ છ માસને, મધ્યમ શૈક્ષભૂમિને કાળ ચાર માસને અને જઘન્ય ક્ષભૂમિને કાળ સાત રાત્રિદિવસને હેાય છે.
સવાર્થ-સ્થવિર ભૂમિએ પણ ત્રણ પ્રકારની કહી છે-(૧) જાતિ વિરની ભૂમિ, (૨) શ્રત સ્થવિરની ભૂમિ અને (૩) પર્યાય સ્થવિરની ભૂમિ. ૬૦ વર્ષની ઉપરના નિર્મથને જાતિસ્થવિર કહે છે, સ્થાનાંગ અને સમવાયાંગસૂત્રના ધારક નિગ્રથને શ્રતવિર કહે છે અને જેણે પ્રવ્રજ્યા ગ્રહણ કર્યાને ૨૦ વર્ષ થઈ ગયાં છે એવા સ્થવિરને પર્યાય સ્થવિર કહે છે.
ટીકા–શક્ષભૂમિઓ અથવા સેધભૂમિઓ જે ત્રણ પ્રકારની કહી છે તેમાં ગ્રહણ અથવા આસેવનરૂપ શિક્ષાનું જે અધ્યયન કરે છે તેને શૈક્ષ કહે છે. અથવા " पिधूस राद्धौ " ना अनुसार रे तैयार ४२१य छ तेने से छे तनी
| SR No. | 009308 |
| Book Title | Sthanang Sutram Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1964 |
| Total Pages | 822 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_sthanang |
| File Size | 47 MB |