Sthanang Sutram Part 02

SR No.: 009308
Original Sutra Author: N/A
Author: Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
Publication Year: 1964
Total Pages: 822
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & agam_sthanang
File Size: 47 MB

Page 393

सुधा टीका स्था० ४५०१ सू०२ वृक्षान्तेन पुरुषादिनिरूपणम् अथ पुनर्दृष्टान्तसूत्रं दर्शयति
" चत्तारि स्वस्वा " इत्यादि- चत्वारो वृक्षा प्रज्ञप्ताः स्पष्टार्थी एते शब्दाः तद्यथा - उन्नतः = उन्नति प्राप्तः, उन्नतरूपः = उन्नतं रूप यस्य ग उन्नतरूपः सुन्दर संस्थानावयवः, आकारबोधक्रियापरिणामेष्वाकारमाश्रित्य रूपघटित - सूत्रमिति । तथैव=पूर्ववदेव चतुर्भङ्गी ॥ ५ ॥
" एवमेव " इत्यादि - एवमेव वृक्षवदेव, ' चत्वारि पुरुषजातानि प्रज्ञप्तानि " इमानि प्रमिव व्याख्येयानि । ६ ।
३७७
31
46 चारिरुक्खा चार वृक्ष कहे गये हैं जैसे उन्नत उन्नतरूप - १ उन्नत प्रणतरूप - २ प्रणत उन्नतरूप -३ और प्रणत प्रणतरूप-४ इनके प्रथम प्रकार में वह वृक्ष आता है जो उन्नति को प्राप्त हों और सुन्दर संस्थानवाला हो, इसी तरह से आकार बोध किया और परिणाम, इनमें - आकार को आश्रित करके रूप घटित यह सूत्र योजित कर लेना चाहिये । द्वितीय प्रकार में वह वृक्ष आता है जो उन्नति को प्राप्त हो और आकार आदि में हीन हो । तृतीय प्रकार में वह वृक्ष आता है जो आकार आदि से सुन्दर हो, पर-रूप में उन्नतिवाला हो । तथा चतुर्थ प्रकार में वह वृक्ष आता है जो उन्नति को भी प्राप्त न हो, और संस्थान में भी सुन्दर न हो इस प्रकार से यह चतुर्भङ्गी है - ५ । इसी वृक्ष गदित चतुर्भङ्गी की तरह पुरुष प्रकार भी चार कहे गये हैं-६
"
" चत्तारि रुक्सा वृक्ष या प्रकारा ४ - ( १ ) उन्नत - उन्नत३५, (२) उन्नत - प्रत३५, ( 3 ) प्रयुत- उन्नत३५ सने (४) प्रयुत- प्रभुत३५.
વૃક્ષોના પહેલા પ્રકારમા એવા વૃક્ષને ગણાવી શકાય કે જે ઉન્નતિ पाभेद होए भने सुदर संस्थान ( सारवणु) होय. या रीते आर, ખાધ, ક્રિયા અને પરિણામ, આ ચારમાંથી આકારને આધારે રૂપતિ આ સૂત્ર ચૈાજવું જોઇએ. (૨) ખીજા પ્રકારમાં એવા વૃક્ષને ગણાવી શકાય કે'જે ઉન્નત હાય પણ આકાર આદિની અપેક્ષાએ હીન હાય (૩) ત્રીજા પ્રકારમાં એ વૃક્ષને ગણાવી શકાય કે જે ઉન્નત ન ડાય પણ જેના દેખાવ સુટ્ઠર ડાય. (૪) ચેાથા પ્રકારમાં એવા વૃક્ષાને ગણાવી શકાય કે જે ઉન્નત પણ ન હૈય અને સસ્થાનમાં પણ સુર ન હાય આ પ્રકારની આ ચતુભ’ગી છે.
વૃક્ષની અપેક્ષાએ જેવા ચ ર ભાંગા ( વિકલ્પ ) પ્રકટ કરવામાં આવ્યા છે, એવાં જ ચાર ભાંગા મનુષ્યની અપેક્ષાએ પણ સમજવા
स ४८