________________
३४२
स्थानागसूत्र विष्कम्भ-विष्कम्भपरिमाणं वक्ष्ये, इति गाथाकारः कथयति ॥१॥ यथासंख्येनेति यथाक्रम, तथाहि घनोदधिवलयस्य विष्कम्भपरिमाणं षड्योजनानि, घनवातवलयस्य साधचतुर्योजनानि, तनुवातस्य साधयोजनमेकं विष्कम्भपरिमाणम् । एतद रत्नप्रभापृथिवीमाश्रित्योक्तम्।आदिधुवे-आदिवलये घनोदधिलक्षणे योजनस्य त्रिभागः प्रक्षेपणीयः, द्वितीये वलये-धनवातरूपे गव्यूतं प्रक्षेपणीय, तृतीये वलये तनुवातलक्षणे गव्यूतस्य त्रिभागः प्रक्षेपणीयः । एवं करणेन द्वितीय-पृथिव्या वलयत्रयं संपद्यते, एवं यावत्सप्तमिका-सप्तमीतमस्तमापृथिवीपर्यन्तं प्रक्षेपणेन सर्वास पृथिवीनां घनोदधिधनवात-तनुवातरूपस्य वलयत्रिकस्य विष्कम्भपरिमाणं भवतीति गाथात्रयस्य निष्कर्षार्थः ।। सू० ९१ ॥ को स्पर्श नहीं करती है, समस्तपृथिवियां वलयसे वेष्टिता हैं । घनोदधि काविष्कम्भ परिणाम ६ योजनका है धनवातवलयकाविष्कम्भ साढे चार योजन का है तनुवात वलय का विष्कम्भ परिणाम १॥ योजन का है घनोदधिरूप प्रथम वलय में योजन के तीन भाग प्रक्षिप्त करने से, धनवातरूप द्वितीय वलय में गव्यूत प्रक्षिप्त करने से तथा-तृतीय तनुवांतवलय में गव्यूत के तीन भाग प्रक्षिप्त करने से द्वितीयपृथिवी के 'तीन वातवलयों का विष्कम्भ परिमाण निकल आता है इसी तरह से .
सप्तमी तमस्तमा पृथिवी तक प्रक्षेपण करने से बाकी समस्त पृथिवियों के घनोदधि घनवात और तनुवातरूप वलयत्रिक विष्कम्भ परिणाम निकलता है यह तीन गाथाओं का निष्कषार्थ है सू०९२।। વેષ્ટિત છે. પહેલી પૃથ્વીને વીંટળાયેલા ઘનોદધિને વિષ્ક (વિસ્તાર) ૬
જનને છે, ઘનવાત વલયને વિષ્ક ૪ (સાડા ચાર) જનને છે અને તનુવાત વલયને વિઝંભ ૧૫ (દેઢ) જનને છે
ઘનેદધિ રૂપ પ્રથમ વલયને વિષ્કભ પ્રમાણમાં જનનો ત્રીજો ભાગ ઉમેરવાથી, ઘનવાત રૂપ બીજા વલયના વિષ્ક પ્રમાણમાં ગભૂતિ ઉમેરવાથી અને તનુવાત રૂપ ત્રીજા વલયના વિષ્ક ભ પરિમાણમાં ગભૂતિને ત્રીજો ભાગ ઉમેરવાથી બીજી પૃથ્વીના ત્રણે વાતવલના વિષ્ક નું પરિમાણ આવી જાય છે એ જ પ્રમાણે સાતમી તમસ્તમાં પર્યન્તની પૃથ્વીઓમાં ઉપર્યુક્ત પ્રમાણને વધારે કરતા જવાથી બાકીની પાંચે પૃથ્વીના ઘોદધિ વલય, ઘનવાત વલય અને તનુવાત વલયને વિધ્વંભ જાણી શકાય છે, આ પ્રકારને ત્રણ ગાથાઓને ભાવાર્થ સમજ. એ સૂ ૧ છે
