Page Text
________________
स्थानासू
२५२
प्रयोगः ५ । पञ्चविधोऽप्येष दीक्षयितुं न कल्पते । उक्तञ्च" कम्से ९ सिप्पे २ विज्जा २, संते जोगे य होइ उवयरओ । उद्धओ उ एसो, न कप्पए तारिसे दिक्खा ॥ १ ॥
"
छाया - कर्मणि १ शिल्पे २ विद्यायां ३ मन्त्रे ४ योगे ५ च भवत्युपचरकः । उद्वद्धस्त्वेष न कल्पते ताशे दीक्षा ॥ इति १६ ।
भृतकः - भृत्यः - प्रसिद्धः १७ शैक्षनिप्फेटित - निष्फेटितः शैक्ष इत्यर्थः, यो गृहकलहादिकारणमाश्रित्य मातापित्रोरननुज्ञात एव दीक्षां ग्रहीतुमिच्छति सः, यद्वा-अन्यतः कश्चिदीक्षाभिलाषी दीक्षितो वा पलाय्य समागतः सोऽपि दीक्षयितु ं न कल्पत इति १८ । गुर्विणी - सगर्भा १९ बालवत्सा - लघुवालमाता २० शब्दों जानने तक की कलाओं में जो निपुण होता है वह विद्यावद्ध है, विद्वेषण उच्चाटन मारण ताडन, एवं वशीकरणरूप मन्त्र विद्या में जो निपुण होता है, वह मन्त्रउद्बद्ध है, और चूर्णादिप्रयोग करने में जो चतुर होता है वह योग उद्बद्ध है ये पांचो प्रकार के उद्यद्ध भी दीक्षा देने के योग्य नहीं कहे गये हैं । कहा भी है- " कम्मे सिप्पे विज्जा" इत्यादि, जो दूसरों के यहां आजीविका के निमित्त नोकरी करता है वह मृतक है, वह तथा - गृहकलह आदिरूप कारण को लेकर जो मातापिता की आज्ञा प्राप्त किये बिना ही दीक्षा को उद्यत होता है ऐसा वह निष्फेटित शैक्ष कहाते हैं । अथवा दीक्षाभिलापी बना हुवा, या दीक्षित हुवा जो दूसरी जगह से भगकर आया हो, वह भी दीक्षा देने के योग्य नहीं कहा गया है १८, जो गर्भवती है ऐसी गुर्विणी स्त्री, तथा जिसका उसायामां ने निपुणु होय छे, तेने विद्याउहूद्ध डे छे. विद्वेषणु - उभ्याटन, સારણુ–તાડન અને વશીકરણુ રૂપ મ`ત્રવિદ્યામાં જે નિપુણુ હાય છે તેને મત્રઉબદ્ધ કહે છે અને રૂઢિ પ્રયાગ-રસાયણ પ્રયોગ કરવામાં જે નિંપુછુ હોય છે તેને ચૈગઉદ્દ્ધ કહે છે. આ પાંચે પ્રકારના ઉષદ્ધકને દીક્ષા આપવાને ચાગ્ય उद्या नथी उद्धुं पशु छे - " कम्मे सिप्पे विज्जा " त्याहि
જે આજીવિકા નિમિત્તે ખીજાને ત્યાં નાકરી કરે છે તેને ભૃતક કહે છે, તેને પણુ દીક્ષા આપવા ચેાગ્ય કહ્યો નથી. ગૃહકલડુ આદિ કારાને લીધે માતાપિતાની આજ્ઞા લીચા વિના દીક્ષા લેવાને તૈયાર થયેલ વ્યક્તિને પણ દીક્ષા આપવા યોગ્ય ગણેલ નથી એ પ્રકારના દીક્ષાર્થીને निड्रेटित शैक्ष " કહે છે અથવા દીક્ષાભિલાષી મનીને ખીજી જગ્યાએથી ભાગી આવેલને, અને એક વાર દીક્ષા લઈને ત્યાંથી ભાગીને આવેલા માણસને પણ દીક્ષા આપવાને
८८
| SR No. | 009308 |
| Book Title | Sthanang Sutram Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1964 |
| Total Pages | 822 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_sthanang |
| File Size | 47 MB |