Page Text
________________
२२६
स्थानासूत्रे
-
,
३, इत्येतैः-पूर्वोक्तैस्त्रिभिः कारणैः पृथिव्या देशचलनमुत्रमुक्त्वा संप्रति तस्याः सर्वतश्चलनमाह' वीहि ' इत्यादि, त्रिभिः स्थानै केवलकल्पा- केवलैव परिपूर्णेत्यर्थः ईपटूनताचे न विवक्ष्यते परिपूर्ण माया वा पृथिवी चलति, तद्यथा-तान्येवाह — अस्या रत्नप्रभायाः पृथिव्या अधः - अधोभागचर्त्ती घनवातः - स्त्यानवायुः गुप्येत् - कारणविशेपाद व्याकुलो भवेत् क्षुग्येदित्यर्थः, ' गुप व्याकुलत्वे ' इति दिवादि गणगतः परस्मैपदी धातुः, ततः स घनवातः गुप्तः - क्षुधः सन् घनो. दधि - घनवातोपरिस्थितं कठिनजलसमूह एजयेत् कम्पयेत्, ततः घनवातेन जितः - कम्पितः स घनोदधिः केवलकल्पां - सम्पूर्ण पृथिवीं चालयति १, वाअथवा महर्द्धिकः यावत् - महेशाख्यो देवः तथा रूपाय - उत्तमगुणयुक्ताय श्रमणाय -- अनगाराय, माहनाय - - अहिंसादि महागुणसम्पन्नाय - ऋद्धिपरिवाराछिड़ जाना है नागकुमार और सुपर्णकुमार ये भवनपतिदेव हैं यह तो कहा पृथिवी के एकदेश को कंपित होने का कारण अब समस्त पृथिवी को कंपित होने का क्या कारण है यह कहा जाना है- " केवलकल्प " शब्द से यहां " पूर्ण " ऐसा अर्थ लिया गया है कुछ कम नहीं अर्थात् इन तीन कारणों से पूरी की पूरी पृथिवीं कंपित होती है-थोड़ी बहुत कम नहीं पूरी पृथिवी के कंपित होने में यह प्रथम कारण ऐसा है कि - इन रत्नप्रभा पृथिवी के अधोभाग में घनवात - स्त्यानवायु है वह जब कारणविशेष से व्याकुल- क्षुमित हो उठता है तो ऐसी स्थिति में घनबात के ऊपर स्थिति में घनवात के ऊपर स्थित कठित जलसमूहरूप घनोदधि कंपित हो उठता है इससे यह संपूर्ण पृथिवी चंचल हो उठती है अथवा महेश नामका कोई देव उत्तरगुणयुक्त भ्रमणके लिये अनगारके लिये या माहन के लिये अपनी परिवार आदि रूप ऋद्धिको, शरीरादि की યમાન થાય છે. નાગકુમાર અને સુવર્ણકુમાર ભવનપતિનિકાયના દેવા છે,
હવે સમસ્ત પૃથ્વીને કપાયમાન કરનારા કારણેાનું સ્પષ્ટીકરણ કરવામાં આવે છે-સૂત્રમાં જે "वस ४८ ” શબ્દને પ્રયાગ થયા છે તેના અર્થ · સ'પૂર્ણ'' સમજવા. એટલે કે સંપૂર્ણ પૃથ્વીને કપિત કરવામાં આ ત્રણ કારણેા નિમિત્તરૂપ બને છે—
પહેલુ કારણ—આ રત્નપ્રભા પૃથ્વીના અધેાભાગમાં ઘનવાત-સ્ત્યાનવાયુ રહેલા છે. તે ઘનવાત જ્યારે કાઇ વિશિષ્ટ કારણને લીધે વ્યાકુલ ( ક્ષુભિત ) થઇ જાય છે, ત્યારે ઘનવાતની ઉપર રહેલે કઠિન જળસમૂહ રૂપ ઘનેાદિધ પશુ કપિત થઈ ઉઠે છે અને તે ઘનેાધિકપિત થવાને લીધે આ સપૂર્ણ પૃથ્વી પણ ક‘પિત થઈ ઉઠે છે.
હવે ત્રીજા કારણનું સ્પષ્ટીકરણ કરવામાં આવે છે–મહેશ નામના કોઈ દેવ ઉત્તર શુછુયુક્ત કાઇ શ્રમણુને ( અણુગારને ) અથવા માહનને, અહિંસાદિ
| SR No. | 009308 |
| Book Title | Sthanang Sutram Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1964 |
| Total Pages | 822 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_sthanang |
| File Size | 47 MB |