Page Text
________________
स्थानासूत्रे
२००
कल्पन्ते त्रय उपाश्रयाः, उपाश्रीयन्ते - आश्रीयन्ते धर्मध्यानार्थं वेति उपाश्रयाः, वसतयः, तान् प्रत्तिलेखयितुं - गवेपयितुं निवासार्थं याचितुमित्यर्थः । तानेवाहअध आरामगृहे - यः अधः - अधोभागभूत उपाश्रयस्तदेकदेशः - उपाश्रयत्वेन प्रतिलेखयितुं कल्पत इति भावः । एवमग्रेऽपि बोध्यम् । तथा अधो विवृतगृहे - अधःअधोभागे चतुर्दिक्षु विवृतम् - भित्यादिरहितम्, उपरिसमाच्छादितमित्यर्थः यद् गृहस्थानं, तस्मिन यो भूभागः । तथा अधोवृक्षमूळे, तत्र वृक्षस्य बटादेर्मूलंमूलभागः, तदेवगृहं वृक्षमूलगृहं तस्मिन् अधः - तदेकदेशः | १ | उपाश्रया अनुज्ञां विना न कल्पन्ते, इत्यनुज्ञामूत्रमाह - एवम् - पूर्वोक्तालापकवत्, स यथा - "पडिमा परिवन्नस्स अणगारस्स कंति तभ उवस्सया- अणुन्नवित्तए " इति । पूर्वप्रति
9
"
करने के निमित्त ये तीन स्थान उपाश्रयरूप से कल्पित कहे गये हैंअर्थात् इन तीन स्थानों में रहकर धर्मध्यान कर सकता है धर्मध्यान करने के निमित्त जहां पर रहा जाता है वही उपाश्रय है आराम वाटिकास्थान में कोई एक स्थान पर रह कर वह धर्मध्यान कर सकता है अथवा भित्यादि से रहित किन्तु ऊपर से आच्छादित ऐसे चारों ओर से खुले स्थान में रहकर वह धर्मध्यान कर सकता है तथा वट वृक्ष के नीचे रहकर वह धर्मध्यान कर सकता है उपाश्रय अनुज्ञा प्राप्त किये विना कल्प्य नहीं होते हैं अतः इसी बात को दिखाने के लिये सूत्रकार ने “ एवं अणुन्नवित्तए " ऐसा सूत्र कहा है इसका पूर्व सूत्र के साथ इस प्रकार से संबंध कहना चाहिये "पडिमापडिवन्नस्स अणगारस्स पंति तओ उवस्सया अणुन्नवित्तए " पूर्वोक्त स्वरूपवाले तीन उपाश्रय શરૂ કરી છે, એવા તે અણુગાર ભિક્ષુને ધર્મધ્યાન કરવા નિમિત્તે આ ત્રણ સ્થાન ઉપાશ્રયસ્થાન રૂપે ક૨ે છે-એટલે કે આ ત્રણ સ્થાનમાં રહીને તે અમધ્યાન કરી શકે છે. ધર્મધ્યાન કરવાને માટે જ્યાં રહેવામાં આવે છે તે સ્થાનને જ ઉપાશ્રય કહે છે. (૧) આરામગૃહ ( વાટિકાગૃહ ) માં કોઇ પણ એક સ્થાને રહીને તે ધર્મધ્યાન કરી શકે છે. (૨) દીવાલઆદિથી રહિત પશુ ઉપરથી આચ્છાદિત એવા ચારે દિશામાં ખુલ્લા સ્થાનમાં રહીને પશુ તે ધર્મધ્યાન કરી શકે છે, અને (૩) વડવૃક્ષની નીચે રહીને પણ તે ધર્મધ્યાન કરી શકે છે.
"
" एवं अन्न वित्तप આ સૂત્ર દ્વારા એ વાત પ્રકટ કરવામાં આવી છે કે તે અણુગારને તે ઉપાશ્રયભૂત સ્થાને તેમને (તે સ્થાનેાના) માલિકની આજ્ઞા વિના કલ્પતા નથી-આ સૂત્રને પૂર્વસૂત્રની સાથે આ પ્રકારનેા સંબંધ
रु ४२वा - " पढिमा पडिवन्नस्स अणगाररस कप्पति तओ उवस्सया अणुभवित्तए "
| SR No. | 009308 |
| Book Title | Sthanang Sutram Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1964 |
| Total Pages | 822 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_sthanang |
| File Size | 47 MB |