Page Text
________________
१५२
स्थामा ग्रीष्मकाले मूर्याभिमुखमूववाहुर्भूत्वाऽऽतापस्य सेवनं, हेमन्ते प्रावरणराहित्य, वर्षामु-इन्द्रियकपाययोगान् संगोप्य विविक्तगय्यासनसे वित्वं च, तया । क्षान्तिक्षमया-क्षान्त्या-क्रोधनिग्रहेण नत्वशक्तत्वेन क्षमा-अन्यापराधस्य सहन शान्तिःक्षमा, तया । तथा-अपानकेन तपः कर्मणा, तत्रापानकेन-पारणककालादन्यत्रपानीयवर्जितस्तेन तपः कर्मणा-निरन्तरं पण्मासान् यावत् पष्टपष्ठादिरूपेण मुनिः संक्षिप्त विपलतेजोलेश्यो भवतीति पक्रमः। उक्ता निर्गन्यव्यापारवक्तव्यता, साम्प्रतं भिक्षुप्रतिमायक्तव्यतामाह-'विमासियं णं' इत्यादि, त्रैमासिकी मासजयप्रतिवद्ध भिक्षुपतिमां-भिक्षोः-साधोः प्रतिमा प्रतिज्ञा-अभिग्रहविशेष इत्यर्थः, संक्षिप्त कर दी जाती है-सूत्रकार उन्हीं ३ तीन कारणों को यहां प्रकट कर रहे हैं-उनमें एक कारण है आतापना जब ग्रीष्मकाल का समय होता है उस समय सूर्य के अभिमुख हो कर और उर्ध्वया होकर सेवन करना, हेमन्त में प्रावरण (मुखवस्त्रिका चोलपट्टक के सिवाय
और शरीर के सब वस्त्र को हटा देना) रहित होना वर्षाकाल में इन्द्रिय कपाय और योगों को रोक कर विविक्तस्थान में शय्यासन का सेवन करना यह आतापना है। क्रोधादि का निग्रह करते हुए आसक्त होते हुए नहीं अन्य व्यक्तियों द्वारा कृत अपराधको सहन करना यह क्षान्ति क्षमा है तथा-पारणकाल के सिवाय अन्य समय में पानी को वर्जनेवाले तपाकर्म से निरन्तर छह मास तक पष्टपष्टादि रूप तपस्या करना यह अपानक तपाकर्म है । इस तरह के इन आतापना शान्ति क्षमा और ४॥ देवामां आवे छे. .
. २०! वे ५४८ ४२पामा मावे छ-(१) सातायना-क्यारे ગ્રીષ્મ ઋતુ ચાલતી હોય ત્યારે સૂર્યની તરફ મુખ રાખીને અને ગને ભુજાઓ ઊંચી રાખીને આતાપનાનું સેવન કરવું, હેમન્ત ઋતુમાં પ્રાવરણ રહિત થવું એટલે કે મુહપત્તિ અને ચલપટ્ટક સિવાયના બધાં કપડાં ઉતારી નાખવા, અને વર્ષાકાળમાં ઈન્દ્રિય, કષાય અને જેગોને રેકીને વિવિક્ત સ્થાનમાં શાસનનું સેવન કરવું તેનું નામ આતાપના છે. (૨) ધાદિને નિગ્રહ કરીને-નહીં કે અશક્ત હોવાને લીધે-અંધ વ્યક્તિઓ દ્વારા કરાયેલા અપરાધને સહન કરે તેનું નામ ક્ષાન્તિક્ષમા છે. (૩) પારણના સમય સિવાયના અન્ય સમય દરમિયાન પાણીના વર્જન ( ત્યાગ) વાળી છઠ્ઠ છઠ્ઠાદિ રૂપ તપસ્યા નિરન્તર છ માસ પર્યન્ત કરવી તેનું નામ અપાનક તપ કર્મ છે. આ પ્રકારના આતાપના, ક્ષાન્તિક્ષમા અને અપાનક તપકમરૂપ ત્રણ કારણને લીધે તેલેશ્યાની
| SR No. | 009308 |
| Book Title | Sthanang Sutram Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1964 |
| Total Pages | 822 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_sthanang |
| File Size | 47 MB |