________________
८८
स्थानासूत्रे
समानेन धर्मेण वर्तत इति साधर्मिकस्तम् । सम् - एकत्र भोगो भोजनं सम्भोगः समानसामाचारीकतया साधूनां परस्परमाहारोपध्यादिदानग्रहण संव्यवहारलक्षणः, स विद्यते यस्य स साभ्योगिकस्तं, विसाम्भोगिक विसम्भोग :- आहारोपय्यादिदानग्रहणयोरसंव्यवहारः स यस्यास्तीति विसाम्भोगिकस्तं कुर्वन् नातिक्रामतिभगवदाज्ञां नोलनयति विहितकारित्वादिति । तान्येव स्थानान्याह - स्वयमाआदि देश काल और अपनी रुचिके विशेष से भी होती है ऐसा जानना चाहिये २ |
इन तीन कारणों से श्रमणनिन्थ साधर्मिक सांयोगिक को असांभोगिक करता हुआ भगवदाज्ञाका उल्लंघन नहीं करता है - वे ३ तीन कारण इस प्रकार से हैं स्वयं देखना, किसी दूसरे सुनिजन से सुनना, तीन बार के हृपावादकी आलोचना आदि देने पर चौथी बार के मृषावाद की आलोचना आदि नहीं देना, जो समान धर्मवाला होता है वह साधार्मिक है तथा सम्मान सामाचारीचाले होने के कारण साधुओं का परस्पर में जो आहार उपधि आदिका आदान प्रदानरूप व्यवहार होता है उसका नाम संभोग है यह संभोग जिसको है वह सांभोगिक है तथा ऐसे ऐसे आहार उपधि आदिके आदान प्रदानरूप व्यवहार का नहीं होना इसका नाम विसंभोग है, यह विसंभोग जिस के साथ हो वह विमाभोगिक है, साधर्मिक सांभोगिक को बिसांभोगिक કમાં ઉત્કૃષ્ટતા આદિ દેશકાળ અને પેાતાની રુચિવિશેષની અપેક્ષાએ પણ સભવી શકે છે, એમ સમજવું જોઇએ ર્
આ ત્રણ કારણેાથી શ્રમણ નિગ્રંથ સાધર્મિક સાંભાગિકને વિસાંભેાગિક કરતા હાય તે ભગવદાત્તાનું ઉલ્લઘન કરતા નથી-તે ત્રણ કારણેા નીચે પ્રમાણે छे-(१) लते ४ लेवु, (२) अर्ध भुनि पासे सांलजवु, भने ( 3 ) भृषावाह આદિની ત્રઝુવાર આલેચના કરાવ્યા બાદ ચેાથીવારના મૃષાવાદ આદિની આલાચના નહીં દેવાથી. જેઓ સમાન ધવાળા હોય છે તેમને સાર્મિક કહે છે તથા સમાન સમાચારીવાળા હોવાને કારણે સાધુએમાં પરસ્પરને જે આહાર, ઉપષિ આદિનુ આદાન પ્રદાન થાય છે તે આદાન પ્રદાનરૂપ વ્યવહારને સભેગ કહે છે. આ સક્ષેત્ર જેમની વચ્ચે ચાલે છે તેને સાંભાગિક કહે છે. તથા એવા આદાનપ્રદાનરૂપ વ્યવહારને અભાવ હવે તેનું નામ વિસèાગ છે, આ વિસ‘ભાગ જેની સાથે હાય છે તેને વિસાંભેાગિક કહે છે.
હવે સૂત્રકાર એ વાતનું
પ્રતિપાદન કરે છે કે સાર્મિક સાંભગિકને
