Page Text
________________
सुपाटीका स्था०२०४ सू०५२ तीर्थंकरप्ररूपितभावनिरूपणम् ५४७ इत्यादि, नक्षत्रविषयं सूत्रचतुष्टयं सुगमम् । द्विस्थानकेन समुद्रवक्तव्यतामाह
अंतो णं' इत्यादि, मनुष्यक्षेत्रस्य पञ्चचत्वारिंशल्लक्षयोजनप्रमाणस्य मनुष्योत्पस्यादि विशिष्टाकाशखण्डस्य अन्तः-मध्ये द्वौ समुद्रौ प्रज्ञप्तौ-लवणसमुद्रःकालोदधि समुद्रश्चेति । चक्रवर्ति वक्तव्यतां द्विस्थानकेनाह-'दोचकवट्टी' इत्यादि, चक्रेण-चक्ररत्नेन वर्तितुं शीलं ययोस्तौ चक्रवर्तिनौ द्वौ अपरित्यक्तकामभोगौ= अपरित्यक्ता-न त्यक्ताः कामभोगाः, कामौ शब्दरूपे, भोगाः-गन्धरसस्पर्शाः, यद्वा-काम्यन्त इति कामाः-मनोज्ञाः, भुज्यन्त इति भोगाः-शव्दादयः याभ्यां तौ तथोक्तौ, कालमासे-मरणावसरे कालं कृत्वा-मृत्वा अधःसप्तम्यां पृथिव्यां तमस्तमायामित्यर्थः अप्रतिष्ठाने पश्चानां नरकावासानां मध्यमे नरकावासे नैरनक्षत्र दो तारों वाला कहा गया है उत्तराभाद्रपदनक्षत्र दो तारों वाला कहा गया है इसी तरह पूर्वाफाल्गुनी और उत्तराफाल्गुनी भी दो २ तारे वाले जानने चाहिये। ४५ लाख योजन प्रमाण वाले मनुष्य क्षेत्र के-मनुष्योत्पत्ति आदिविशिष्ट आकाशखण्ड के मध्य में दो समुद्र कहे गये है एक लवण समुद्र और दूसरा कालोदधि समुद्र ।
चक्रवर्तिवक्तव्यता-चक्र रत्न से वर्तन (विजय प्राप्त ) करने का जिनका स्वभाव होता है वे चक्रवर्ती हैं।दो चक्रवर्ती अपरित्यक्त कामभोग की अवस्था में भरकर अधः सप्तमी पृथिवी में कहे गये हैं, काम शब्द से शब्द और रूप गृहीत हुए हैं और लोग शब्द से गन्धादिक गृहीत हुए हैं सप्तमीपृथिवी में पांच नरकावोस है। उन नारका वासों के मध्य में जो अप्रतिष्ठान नामका नरकावास है उसमें ये दो चक्रवर्ती कि जिनमें से एक का नाम सुभूम चक्रवर्ती था और जो વાળું કહ્યું છે, ઉત્તરા ભાદ્રપદ નક્ષત્ર પણ બે તારાવાળું કહ્યું છે. એ જ પ્રમાણે પૂર્વા ફાગુની અને ઉત્તરા ફાલગુની નક્ષત્રો પણ બબ્બે તારાવાળાં છે. ૪૫ લાખ એજનના પ્રમાણવાળા મનુષ્યક્ષેત્રના-મનુષ્યોત્પત્તિ આદિ વિશિષ્ટ આકાશ भ'उनी भध्यम से समुद्री ४ा छ-(१) aq समुद्र मन (२) सोधि समुद्र
ચક્રવર્તિ વક્તવ્યતા–ચકરનથી વર્તન (વિજય પ્રાપ્ત) કરવાને જેમને સ્વભાવ હોય છે, તેમને ચકવર્તી કહે છે. બે ચક્રવર્તી અપરિત્યક્ત (કામગ ન છોડવાથી) કામગની હાલતમાં મરીને નીચે સાતમી નરકમાં ગયેલા છે. “કામ” પદથી શબ્દ અને રૂપ ગ્રહણ કરાયેલ છે, અને “ગ”પદથી ગબ્ધ ગૃહીત થયાં છે. સાતમી નરકમાં પાંચ નરકાવાસો છે. તે નરકાવાસની મધ્યમાં જે અપ્રતિષ્ઠાન નામનું નરકાવાસ છે તેમાં તે બને ચકવર્તી નારક પર્યાયે ઉત્પન્ન થયા છે. તેમાંના
| SR No. | 009307 |
| Book Title | Sthanang Sutram Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1964 |
| Total Pages | 706 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_sthanang |
| File Size | 41 MB |