________________
३३८
-
स्थानाङ्गो भ्यानुत्तरविमानपर्यन्त देवेषु गतिरागतिश्चकैव संज्ञिमनुष्यविषयाविज्ञेया । ' पुढविकाइया' इत्यादि-पृथिवीकायिका द्विगतिका द्वयागतिकाः प्रज्ञप्तास्तद्यथापृथिवीकायिकः पृथिवीकायिकेषु उपपद्यमानः पृथिवीकायिकेभ्यो वा अथवा नो पृथिवीकायिकेभ्य आगत्योपश्यते । नो पृथिवीकायिकेच्या पृथिवीकायिकवजिताप्कायादिसर्वेभ्यः, तेभ्यो वा नारकवर्जेभ्य आगत्य समुत्पयने । स एव खलु असौ पृथिवीकायिकः पृथिवीकायत्वं विप्रजहत् पृथिवीकायतया वा अथवा नो पृथिवीकायतया देवनारकवर्ना कायादितया गच्छतीति । एवम् अमुना प्रकारेण भी इन्ही दो में होती है नवनदेवलोक से लेकर अनुत्सर विमान तक के देवों में गति और आगति एक संज्ञी मनुष्यविषयक ही है " पुढवि काइया" इत्यादि-पृथिवीकायिक जीव द्विगतिक और वयागतिक होते हैं अर्थात् पृथिवीकायिकों में उपपयमान जीव पृथिवीकायिकों से अथवा नो प्रथिवीकायिकों में से आकर के उत्पन्न होता है नो प्रथिदीकायिक से यहां पृथिवीकायिकों को छोड़कर बाकी के अप्कोयिकों का ग्रहण किया गया है नारकों को छोड़कर नारकों से आकर जीव पृथिवीकायिक रूप से उत्पन्न नहीं होता है तथा पृथिवीकायिक को छोड़कर यह जीव पृधिवीकायिक रूप से या नोपृथिवीकायिक रूप से उत्पन्न होता है " नो पृथिवीकायिकरूप से उत्पन्न होता है" ऐसे इस कथन में देव और नारकों को छोड़ दिया गया है इसलिये अप्कायिकरूप से उत्पन्न होता है ऐसा समझना चाहिये इसी प्रकार से यावत् मनुष्य भी पृथिवीकायिक પિતાની ગતિ સંબંધી આયુષ્ય પૂરું કરીને તે દેવકેમાં ઉત્પન્ન થાય છે. નવમાં દેવલોકથી લઈને અનુત્તર વિમાન પર્યન્તના દેવો ત્યાંથી ચ્યવને સંજ્ઞા મનુષ્યની ગતિમાં જ જાય છે અને સંસી મનુષ્ય જ મરીને એ દેવલોકમાં Mय छे. “ पुढविकाइया" त्या
પૃથ્વીકાયિકે દ્વિગતિક અને પ્રયાગતિક હોય છે. એટલે કે પૃથ્વીકાયિકમાં ઉત્પન્ન થતાં જ પૃથ્વીકાયિકમાંથી અથવા પૃથ્વીકાયિકમાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે. “ને પૃથ્વી કાયિક” પદ દ્વારા અહીં પૃથ્વીકાયિક સિવાયના બાકીના અપૂકાયિકોને ગ્રહણ કરવામાં આવ્યા છે નારકમાંથી આવીને-નરક ગતિને છેડને જે પૃથ્વીકાયિક રૂપે ઉત્પન્ન થતાં નથી. તથા પુકાયને