________________
६५४
किंच - कसेहि अप्पाणं ' इत्यादि ।
मूलम् - कसेहि अप्पाणं जरेहि अप्पाणं ॥ सू० ५॥
छाया - कुशं कुरु आत्मानं जारय आत्मानम् ॥ ०५ ॥
टीका - - आत्मानं = शरीरम्, इह आत्मशब्दः शरीरवाची गृह्यते; कुशं कुरु= तपश्चरणादिना शरीरशोपणे प्रवृत्तो भवेदित्यर्थः । तथा - आत्मानं शरीरं जारय= जीर्णे कुरु, तपश्चरणेन तथा कुरु यथा जराजीर्णमिव भवेदित्यर्थः । शुश्रूषाविभूषापरिद्वारेण शरीरस्य निःसारतामापादय, स्वदेहं निर्बलं रूक्षं च कुरुष्वेति भावः ॥०५॥ नहीं; जो अभी साथ में रह रहे हैं वे भी सदा साथ रहनेके नहीं । जिस प्रकार नदियों के तट पर खडे हुए वृक्षोंको उनका जल उखाड़ कर फेक देता है उसी प्रकार मेरे ये स्वजनादिक मुझे हर तरह से आत्मस्वरूप से उखाड़ देने की कोशिश में लगे हुए हैं ॥ ६ ॥
इसलिये मनुष्यको चाहिये कि इन संयोगी पदार्थों से ममत्वरहित होकर आत्मकल्याणके मार्गका पथिक वने ॥ सू० ४ ॥
भगवान् अपनी दिव्यदेशनामें भव्य जीवों को समझाते हुए कहते हैंकसेहि अप्पाणं ' इत्यादि ।
'
आचाराङ्गसूत्रे
हे भव्य ! तूं इस शरीरका तपस्या आदि शुभ साधनों के द्वारा शोषण कर, तथा तपस्या भी ऐसी कर कि जिससे यह शरीर जरावृद्धावस्था से जीर्ण हुए के समान हो जावे ।
शरीर के प्रति ममता रख कर उसकी सेवाशुश्रूषा और विभूषा आदि न कर; किन्तु तपश्चर्या के द्वारा इसे निर्बल और रूक्ष वना ॥ ०५ ॥
સાથે રહે છે તે પણ હમેશાં સાથે રહેનાર નથી જેવી રીતે નદીના કિનારા ઉપરના વૃક્ષાને તેનુ પાણી ઉખાડીને ફેકી દે છે તેવી જ રીતે મારા આ સ્વજનાહિક મને કાઇ પ્રકારે આત્મ સ્વરૂપથી ઉખાડી દેવાની કેશિશમા લાગેલાં છે (૬)
માટે મનુષ્યાને સમજવું જોઈએ કે
ઞયેગી પદાર્થોથી મમત્વ-રહિત
થઈ ને આત્મકલ્યાણના માર્ગ મા આગળ વધે. પ્રસૂ૦ ૪૫
ભગવાન પાતાની દિવ્યદેશનામા ભવ્ય જીવોને સમાવતા કહે છે— कसेहि अप्पाण' त्यिादि.
હું ભવ્ય ' હું આ શરીરનું તપ આદિ શુભસાધનદ્વારા શેષણ કર, અને તપ પણ એવી રીતે કર કે જેથી નાફ આ શરીર જરા-વૃદ્ધાવસ્થાથી જીણ જેવું થઈ ાય. શરીર પ્રતિ મનતા રાખીને તેની સેવા શુશ્રુષા અને વિભૂષા આદિ ન કુ, કિન્તુ તપશ્ચર્યાદ્વારા તેને નિળ અને રૂક્ષ બનાવ ॥ ३०५ ॥
6
