Page Text
________________
६४४
आचारागसूत्रे संस्कारराहित्याद् मृतेव मृता-अर्चा शरीरं येषां ते मृतार्चाः, शुश्रूपाविभूपादिवर्जितशरीरा इत्यर्थः । यद्वा-अर्चा अर्चिः, तत्सादृश्यात् क्रोधोऽप्यर्चा, स च कपायमात्रोपलक्षणम् । तथा च-मृता नष्टा अर्चा कपायरूपा येपां ते मृतार्चाः, कपायरहिता इत्यर्थः । किंच-धर्मविदः श्रुतचारित्रधर्मज्ञानवन्तः,
"मृतेव मृता अर्चा-शरीरं येषां ते मृतार्चाः" अर्थात्-शारीरिकशुश्रूषाविभूषारूपसंस्काररहित होनेसे मृतके समान है शरीर जिनका ऐसे अपने शरीरमें निस्पृहवृत्ति रखनेवाले मनुष्यशिरोमणि ही इन कमी पर विजय लाभ करते हैं । अथवा "अर्चा-अचिः” अर्थ है ज्वाला । जिस प्रकार अग्निकी ज्वाला लाल होती है उसी प्रकार क्रोध भी लाल होता है। अतः ज्वालाके सादृश्य से क्रोध को भी अर्चा कहा है। क्रोध यह अन्य कपायों का उपलक्षण है, इससे मान, माया और लोभ का भी ग्रहण हो जाता है। जिनकी आत्मासे कषायरूप अर्चा नष्ट हो चुकी है, अर्थात् जो कषायरहित हो चुके हैं वे मनुष्य ही अष्टविध कमी के नष्ट करनेमें विशिष्टशक्तिशाली होते हैं । संसारमें बहुत से ऐसे भी बहुत से मनुष्य होते हैं कि जिन्हें शारीरिक शृङ्गार करने का जीवन में अवसर तक ही प्राप्त नहीं होता है, भील आदि ऐसे ही मनुष्यों में हैं; अतः इनकी भी यह अवस्था कर्मक्षपण के योग्य मानी जानी चाहिये ? इस प्रकारकी आशंकाको दूर करनेके लिये ही "भृता " ___“ मृतेव मृता अर्चा-शरीरं येपां ते मृतार्चाः ” अर्थात् २: शुश्रूषा વિભૂષારૂપ સરસ્કાર રહિત હોવાથી મૃતકશ જેનું શરીર છે, આવા પોતાના
શરીરમાં નિસ્પૃહ વૃત્તિ રાખવાવાળા મનુષ્યશિરોમણિ જ આ કર્મો ઉપર विय साल २ छ, अथवा “ अर्चा-अर्चिः "नो पथ छ रे પ્રકારે અગ્નિની જવાળા લાલ હોય છે તે પ્રકારે કંધ પણ લાલ છે, માટે વાળાની દુતાથી ફોધને પણ અર્વા કહે છે, ક્રોધ-શબ્દ બીજા કષાયોનું ઉપલક્ષણ છે આમા માન, માયા અને લોભને પણ સમાવેશ થાય છે. જેના આત્માથી કવાયરૂપી અને નાશ થયેલ છે, અર્થા–જે કાયરહિત છે તે જ મનુષ્ય આઠ પ્રકારના કર્મોનો ક્ષય કરવામાં વિશિષ્ટ શક્તિશાળી છે. સંસારમાં એવા પણ ઘણા માણસો છે કે જેને શારીરિક શુંગાર કરવાનો અવસર જીવનને કઈ વખત પણ પ્રાપ્ત થતી નથી, ભીલ આદિ એવા મનુષ્ય છે, માટે તેની પા! આ અવરથા કર્મક્ષપણુયોગ્ય માનવી જોઈએ ? આ પ્રકારની
नि ३. श्याने भाट “ मृतार्चा " नो अर्थ “ कपायरहित"
| SR No. | 009302 |
| Book Title | Acharanga Sutra Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | |
| Total Pages | 780 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_acharang |
| File Size | 52 MB |