________________
आधारासूत्र किंच-"नो लोगस्से." त्यादि ।
मूलम्-नो लोगस्सेसणं चरे ॥ सू० ६ ॥ छाया--नो लोकस्यैषणां चरेत् ॥ सू० ६ ॥
टीका--लोकस्य प्राणिवर्गस्य, एपणाम्-एपणा अनुक्लेषु शब्दादिविषयेषूपानहीं है। इसी प्रकार स्वर्गादिक सुखोंकी वाञ्छा करना भी समकितीके लिये योग्य नहीं। अनुकूल शब्दों के सुनने से हर्षित होना, एवं प्रतिकूल शब्दों के सुनने से दुःखित होना, स्वादिष्ट रसादिकों के मिलनेसे आनन्द मानना, और प्रतिकूल रसादिकोंकी प्राप्तिमें आकुलित हो जाना, सुगन्धित पदार्थो के सूंघने में प्रेम प्रदर्शित करना, और दुर्गधित वस्तुओं पर अरुचि रखना, कोमलादि स्पर्टी में प्रमुदितमन होना, एवं कठिनादि स्पर्शी के होने पर म्लानवदन होना; यह समकिती के लिये सर्वथा अयोग्य ही है। समकिती तो समदृष्टि होता है। इस तरह की रागद्वेषमयी विषमदृष्टि उसमें नहीं होनी चाहिये। प्रतिकूल और अनुकूल शब्दादिकों की प्राप्ति में उसे यही भावना करनी चाहिये कि ये सब पुगल की पर्यायें सदा बदलती रहती हैं-पर्यायें स्थिररूप नहीं हैं, अतः इन अस्थिर पर्यायों में राग करनेसे और द्वेष रखने से मुझे कौनसा लाभ हो सकता है ? ॥ सू०५॥
तथा--'नो लोगस्स' इत्यादि।
सम्यग्दृष्टि जीव लोकैपणा न करे, जिस प्रकार लोक, अनुकूल ઈચ્છા પણ સમકિતીને માટે ગ્ય નથી અનુકૂળ શબ્દ સાંભળીને હર્ષિત થવું, અને પ્રતિકૂળ શબ્દ સાંભળીને દુ ખી થવું, સ્વાદિષ્ટ રસાદિક મળવાથી આનંદ માન, અને પ્રતિકૂળ રસાદિકથી વ્યાકુળ થવું, સુગંધિત પદાર્થોના સૂઘવામાં પ્રેમ દેખાડે અને દુર્ગન્ધિત વસ્તુઓ ઉપર અરૂચિ રાખવી, કોમલાદિ સ્પર્શમાં આન દિત થવું અને કઠણ આદિ સ્પર્શોમાં મોઢું બગાડ્યું; આ બધુ સમકિતીને માટે સર્વથા અયોગ્ય જ છે, સમકિતી તે સમદષ્ટિ હોય છે. આવા પ્રકારની રાગદ્વેપવાળી વિષમણિ તેને હેવી જોઈએ નહિ પ્રતિકૂળ અને અનુકૂળ શબ્દ વિગેરેમાં તેણે ભાવના રાખવી જોઈએ કે આ બધા પર્યાય છે. પર્યાય સદા બદલાતી જ રહે છે, પર્યાય રિરૂપ નથી, માટે આ અસ્થિર પર્યાયમાં રાગ કરવાથી અને રાખવાથી મને શું લાભ થવાનો છે ! સૂત્ર ૫ છે
तयानो लोगस्से 'त्यादि સમ્યગ્દષ્ટિ જીવ લેવણ કરે નહિ, અર્થ-જે પ્રકારે લેક, અનુકુળ શબ્દો
