________________
ई
५०८
आचाराङ्गसूत्रे
अस्य च लक्षणस्य मनोरहितेषु सिद्धादिष्वपि समन्वयो भवति । यद्वा-तत्त्वार्थश्रद्धानमिति लक्षणं सरागसम्यक्त्वस्यैव, अत एव स्थानाङ्गसूत्रे प्रोक्तम्“ दसविहे सरागसम्मत्तदंसणे पण्णत्ते, तं जहानिसग्गुवएसई, आणाई सुत्तवीयरुइमेव ।
अभिगमवित्थाररुई, किरिया - संखेव - धम्मरुई " ॥ १ ॥ इति । एवं चापर्याप्त कादौ वीतरागे च रुच्यभावेऽपि न क्षतिः ।
जीवाइनवपयत्थे, जे जाणइ तस्स होइ सम्मत्तं । भावेण सद्दहंते, अयाणमाणे वि सम्मत्तं ॥ ” ॥१॥ अर्थात् जीवादिक नव पदार्थों को जो जानता है उसको सम्यक्त्व होता है । तथा नहीं जानने पर भी उनका भाव से श्रद्धान करनेवाले के भी सम्यक्त्व कहा गया है । इस कथन से इस लक्षणका समन्वय मनरहित सिद्धादिकों में भी हो जाता है ।
अथवा - " तत्त्वार्थश्रद्वान " यह लक्षण सराग सम्यक्त्व का ही समझना चाहिये, इसलिये स्थानाङ्गसूत्र में " दसविहे " इत्यादि दस प्रकार का सराग सम्यग्दर्शन कहा गया है । जैसे
" दसविहे सरागसम्मत्तदंसणे पण्णत्ते, तं जहानिसरगुवएसरुई, आणारुई सुत्तवीयरुइमेव । अभिगमवित्थाररुई, किरिया - संखेव - धम्मरुई " ॥१॥ सरागसम्यग्दर्शनके दस प्रकार ये हैं- (१) निसर्गरुचि, (२) उप
जीवाइनवपयत्थे, जे जाणइ तस्स होइ सम्मत्तं ।
भावेण सदहंते, अयाणमाणे वि सम्मत्तं " ॥ १॥
અર્થાત્—જીવાદિક નવ પદાર્થોને જે જાણે છે તેને સટ્રૂત્વ થાય છે. અને ન જાણવા છતાં પણ ભાવથી તેનુ શ્રદ્ધાન કરવાવાળાને પણ સમ્યકૃત્વ કહેવામા આવેલ છે. આ વાકયથી આ લક્ષણના સમન્વય મનરહિત સિદ્ધાદિકામાં પણ થાય છે,
66
અથવા—“ તત્વાર્થં શ્રદ્ધાન ” એ લક્ષણ સમ્યક્ત્વનું જ સમજવું જોઇએ; માટે સ્થાનાંગસૂત્રમાં “ દશવહે ” ઇત્યાદિ દશ પ્રકારના સરાગ સમ્યગ્દર્શન કહ્યા છે. જેમ'दसविहे सरागसम्मत्तदंसणे पण्णत्ते, तं जहा -
66
6.
निसग्गुवएस रुई, आणारुई सुत्त - वीय- रुइमेव ।
अभिगम - वित्थाररुई, किरिया - संखेव - धम्मरुई " ॥ १ ॥ इति ।
सराग सभ्यग्दर्शनना दृश प्रार आ छे- (१) निसर्ग ३थि, (२) 34
