Acharanga Sutra Part 02

SR No.: 009302
Original Sutra Author: N/A
Author: Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
Total Pages: 780
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & agam_acharang
File Size: 52 MB

Page 584

५०५
सम्यक्त्व-अध्य० ४. उ. १
अत्र मिथ्यात्वशब्देन मिथ्यात्वसप्तकं गृह्यते, तच्चानन्तानुवन्धिकषायचतुष्टयं मिथ्यात्वमिश्रसम्यक्त्वमोहनीयत्रयं चेति । इह दर्शनमोहनीयभेदसप्तकं मिथ्यात्वमुच्यते । यद्यपि-अनन्तानुवन्धिकषायचतुष्टयं चारित्रमोहनीयस्य भेदस्तथापि मिथ्यात्वक्षयोपशमाधवसरे तत्पूर्व तस्य क्षय उपशमो वाऽवश्यं भवतीति कृत्वा तदपि मिथ्यात्वशब्देन व्यपदिश्यते । एतच्चाने सम्यक्त्वफलप्रकरणे स्फुटीभविष्यति ।
यहां मिथ्यात्व-शब्द से मिथ्यात्वसप्तक का ग्रहण किया गया है। वे ये हैं अनन्तानुबन्धी कषाय ४ और मिथ्यात्वमोहनीय, मिश्रमोहनीय, एवं सम्यक्त्वमोहनीय थे तीन ३। ये सात दर्शनमोहनीय के भेद मिथ्यात्व कहे जाते हैं । यद्यपि अनन्तानुबन्धी ४ कषाय चारित्रमोहनीय के भेद हैं, तो भी मिथ्यात्वके क्षायोपशमादिक के अवसर में उसके पहिले उनका क्षय अथवा उपशम अवश्य ही हो जाता है, इसलिये मिथ्यात्व-शब्दसे उन चारों का भी व्यपदेश होता है।
विशेषार्थ:-मिथ्यात्व यह उपलक्षण शब्द है। उपलक्षण का लक्षण है-"स्वबोधकत्वे सति स्वेतरबोधकत्वम्" अर्थात्-जो स्वबोधक होते हुए अपने से इतर का भी बोधक होता है वह उपलक्षण है। इससे सात प्रकृतियों का ग्रहण होता है। वे ७ प्रकृतियां ये हैं:-अनन्तानुबन्धी क्रोध, अनन्तानुबन्धीमान, अनन्तानुबन्धी माया और अनंतानुबंधी लोभ, तथा मिथ्यात्वमोहनीय, मिश्रमोहनीय एवं सम्यक्त्वमोहनीय । मोहनीय कर्म के मूल भेद दो हैं-एक दर्शनमोहनीय, दूसरा चारित्रमोहनीय। इनमें दर्शन
આ ઠેકાણે મિથ્યાત્વ શબ્દથી મિથ્યાત્વસતકનું ગ્રહણ કરેલ છે. તે એ છેઅનંતાનુબંધી કષાય ચાર ૪, અને મિથ્યાત્વ–મેહનીય, મિશ્ર–મોહનીય, અને સમ્યક્ત્વ–મોહનીય, એ ત્રણ ૩, એ સાત દર્શન–મોહનીચના ભેદે મિથ્યાત્વ કહેવાય છે, કદાચ અનંતાનુબંધી ચાર ૪ કષાય, ચારિત્ર-મેહનીયના ભેદે છે તે પણ મિથ્યાત્વના ક્ષપશમાદિકના અવસરમાં એના પહેલાં એનો ક્ષય અથવા ઉપશમ અવશ્ય થઈ જાય છે, તેથી મિથ્યાત્વ-શબ્દથી આ ચારનું વ્યપદેશ થાય છે.
विशेषार्थ:-भिथ्यात्व मे SAAY श६ छे. सानु सक्षण छ-स्वबोधकत्वे सति स्वेतरबोधकत्वम् , अर्थात्-२वमो५४ डोप छत पोताथी मीन पर બોધક થાય છે તે ઉપલક્ષણ છે. એથી સાત પ્રકૃતિનું ગ્રહણ થાય છે. એ સાત પ્રકૃતિ આ છે –અનંતાનુબંધી કોધ, અનંતાનુબંધી માન, અનંતાનુબંધી માયા અને અનંતાનુબંધી લોભ, તથા મિથ્યાત્વ–મોહનીય, મિશ્ર–મોહનીય અને સમ્યકત્વ–મોહનીય. મોહનીય કર્મના મૂળ ભેદ બે છે. એક દર્શન–મોહનીય, બીજે ચારિત્ર–મોહનીય.