________________
४२६
आचारागसूत्रे ____टीका--हे माहन! हे मुने! उपपातं-देवजन्म, च्यवनं देवमरणं च ज्ञात्वा अनन्य अन्यो-मोक्षमार्गादितरः असंयमः, नान्योऽनन्यः असंयमाद्भिन्नः श्रुतचारित्रात्मको धर्मस्तं चर-समाचर ॥ मू० ८॥
हे मुनि ! देवोंके उपपात-जन्म, च्यवन-मरणको जानकर तुम अनन्य-जो श्रुतचारित्ररूप धर्म है उसका सेवन करो। भावार्थ-देवोंकी आयु सागरों की होती है। इतनी बड़ी आयु होते हुए भी विषयभोगोंसे तृप्ति नहीं होती। उन देवोंको वह आयु क्षणसदृश ही लगती है और व्यतीत हो जाती है। वहां के विषयभोग भी सदा स्थिर नहीं हैं, वे भी विनश्वर हैं। जन्म-मरणका चक्कर देवगतिमें देवोंको भी भोगना पड़ता है । अतः संबोधन करते हुए सूत्रकार कहते हैं कि हे मुनि! 'मनुष्यलोकके विषयभोग ही असार हैं' यह बात नहीं है, किन्तु देवलोकके भी विषयभोग इसी तरह असार हैं। इस गतिमें संयपकी आराधना नहीं होती है, संयमकी आराधना मनुष्यगनिके सिवाय अन्य किसी भी गतिमें नहीं हो सकती है, अतः इस दुर्लभ मनुष्यजन्मको विषयभोगोंकी चाहनामें अथवा उनके सेवन करनेमें नष्ट कर देना यह बुद्धिमान का कर्तव्य नहीं है। यह मत समझो कि-'संयमकी आराधनासे हम देवपर्याय प्राप्त कर वहांके विषयभोगोंको भोगते हुए सुखी हो
હે મુનિ! દેવોના ઉપપાત-જન્મ, ચ્યવન-મરણને જાણીને તમે અનન્ય જે કુતચારિત્રરૂપ ધર્મ છે તેનું સેવન કરે
ભાવાર્થ દેવોનું આયુષ્ય સાગરોનું હોય છે. આટલું મોટું આયુષ્ય હોવા છતા પણ વિષયભોગથી તૃપ્તિ થતી નથી. તે દેવને તે આયુ ક્ષણશ જ લાગે છે અને વ્યતીત થઈ જાય છે. ત્યાંના વિષયોગ પણ સદા સ્થિર નથી તે પણ વિનશ્વર છે. જન્મ મરણનું ચક્કર દેવગતિમાં દેને પણ ભોગવવું પડે છે, માટે શિષ્યને સંબંધન કરીને સૂત્રકાર કહે છે–
હે મુનિ! મનુષ્યલોકના વિષયલેગ જ અસાર છે એ વાત નથી પણ દેવલોકના પણ વિષયભગ આ માફક અસાર છે. આ ગતિમાસયમની આરાધના થતી નથી. સંયમની આરાધના મનુષ્યગતિ સિવાય અન્ય બીજી કોઈ પણ ગ. તિમાં બની શકતી નથી. માટે આ દુર્લભ મનુષ્ય જન્મને વિષયોની ચાહનામાં અને તેનું સેવન કરવામા નષ્ટ કરી નાખે તે બુદ્ધિમાનનું કર્તવ્ય નથી. એમ ન સમજશે કે “સયમની આરાધનાથી અમે દેવપર્યય પ્રાપ્ત કરી ત્યાંના વિષય
