Acharanga Sutra Part 02

SR No.: 009302
Original Sutra Author: N/A
Author: Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
Total Pages: 780
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & agam_acharang
File Size: 52 MB

Page 499

आचाराङ्गसूत्रे
मूलम् - अणेगचित्ते खलु अयं पुरिसे से केयणं अरिहए पूरित्तए, से अण्णवहाए अण्णपरियावाए अष्णपरिग्गहाए जणवयवहार जणवयपरियावाए, जणवयपरिग्गहाए ॥ सू० ७ ॥
छाया—अनेकचित्तः खलु अयं पुरुषः, स केतनम् अर्हति पूरयितुम् । सोऽन्यवधाय, अन्यपरितापाय, अन्यपरिग्रहाय, जनपदवधाय, जनपदपरितापाय जनपदपरिग्रहाय ॥ ०७ ॥
टीका—अयं प्रत्यक्षविषयः संसारी पुरुषः खलु = निश्चयेन अनेकचित्तः = कृषिवाणिज्य सेवाद्यनेकवृत्त्याश्रितचित्तो भवति । संसारसुखाभिलाषिणश्चित्तमेकाग्रं न भवतीति भावः । अनेकचित्तः किं कुर्यादित्याह - स केतनम् ' इत्यादि । सोऽनेकचित्तः केतनं= भावकेतनम् इच्छां पूरयितुम् अर्हति ? काकुवचनमेतत् ; नाईतीत्यर्थः । केतनं द्विविधं द्रव्यतो भावतश्च । तत्र द्रव्यकेतनं चालिनी, समुद्रो
४२०
यह संसारी पुरुष निश्चयसे कृषि वाणिज्य सेवा आदि अनेक कार्यों के करनेमें व्यग्रचित्तवाला बना रहता है । क्यों कि संसारी जीवों की अभिलाषा सांसारिक अनेक सुखोंको प्राप्त करनेकी ओर सदा लगी रहती है, इसीलिये वे कृषि वाणिज्य आदि अनेक प्रकारके आजीविकोपयोगी कार्यों के संपादन में रातदिन जुटे रहते हैं, अतः सांसारिक सुखोंके अभिलाषी पुरुषोंका मन किसी एक विषय में एकाग्र नहीं होता है । इस पर सूत्रकार कहते हैं कि-' से केयणं अरिहए पूरितए ' स केतनमहः पूरयितुम्, अर्थात् उसकी इस प्रकारकी ये चेष्टाएँ क्या उस केतन - मानसिक अभिलाषा की पूर्ति कर सकती हैं ? कदापि नहीं । सूत्रकारने यहां काकुवचनका प्रयोग किया है। केतन दो प्रकारका है - (१) द्रव्य - केतन
આ સ સારી પુરૂષ નિશ્ચયથી કૃષિ, વાણિજ્ય, સેવા આદિ અનેક કાર્યોં કરવામાં વ્યંગચિત્તવાળા અની રહે છે. કારણકે સસારી જીવેાની અભિલાષા સાંસારિક અનેક સુખો પ્રાપ્ત કરવાની તરફ સદા લાગી રહે છે તેથી તે ખેતી, વાણિજ્ય આદિ અનેક પ્રકારના આજીવિકાના ઉપયાગી કાર્યાંના સપાદનમાં રાતદિવસ લાગ્યા રહે છે. માટે સાસારિકસુખોના અભિલાષી પુરૂષનુ મન કાઈ એક વિષયમાં એકાગ્ર ખનતુ નથી. भी उपर सूत्रार आहे छे' से केयणं अरिए पूरित ' - केतनमर्हः पूरयितुम्, अर्थात् तेनी या प्रहारनी भा ચેષ્ટાઓ શું તેના કેતન=માનસિક અભિલાષા–ની પૂર્તિ કરી શકે છે? કાપિ નહિ. સૂત્રકારે આ ઠેકાણે કાકુવચનના પ્રયાગ કરેલ છે. કેતન બે પ્રકારના છે.