________________
शीतोष्णीय-अध्य० ३. उ. २
वृद्धिश्च प्राणिनां दुःखसहभाविन्येव भवतीति ज्ञानदृष्ट्याऽवलोकयेत्यर्थः । उक्तञ्च
66
17
जायमाणस्स जं दुक्खं, मरमाणस्स जंतुणो । ते दुक्खेण संतत्तो, न सरइ जाइमप्पणो ॥ १ ॥ विरसरसियं रसंतो, तो सो जोणीमुहाउ निप्फिडइ । माऊए अप्पणोऽवि अ वेअणमउलं जणेमाणो ॥ २ ॥ लगाकर बालादि - वृद्धावस्थापर्यन्तकी सब अवस्थाएँ दुःखोंके साथ २ ही रहनेवाली हैं । संसारी प्राणीकी ऐसी कोई भी अवस्था नहीं है जिसमें दुःखोंका सम्बन्ध न हो । गर्भ में आना और वहां रहना यह एक महा दुःखमय है । यह प्राणी येन केन प्रकारेण वहां से सुरक्षित दशा में उत्पन्न हो जाता है और बाल-युवा- वृद्धावस्था तक पहुंच भी जाता है तो भी इन अवस्थाओं में इस जीवको रंचमात्र भी साता नहीं मिलती है । दुःखोंके सिवाय यहां सुखों का नाम भी नहीं है । अतः गर्भोत्पत्ति और बालादि वृद्धावस्था तक की समस्त दशाएँ दुःखोंके साथर ही रहने वाली हैं । अन्यत्र भी यही बात कही है
(6
जायमाणस्स जं दुक्खं, मरमाणस्स जंतुणो । तेण दुक्खेण संतत्तो, न सरइ जाइमप्पणो ॥ १ ॥ विरसरसियं रसंतो, तो सो जोणिमुहाउ निप्फिडइ ।
66
माऊ अपणोऽवि य, वेयणमउलं जणेमाणो ॥ २ " इति । વૃદ્ધાવસ્થાપયન્તની સઘળી અવસ્થાએ દુઃખોની સાથે ને સાથે રહેવાવાળી છે. સંસારી પ્રાણીની એક પણ અવસ્થા એવી નથી કે જેમાં દુઃખાના સમ ધ ન હોય. ગર્ભ માં આવવું અને ત્યાં રહેવું એ એક મહાન દુઃખ છે. તે પ્રાણી કાઇ પકારે ત્યાંથી સુરક્ષિત દશામાં ઉત્પન્ન થઇ જાય છે અને ખાળ—યુવા— વૃદ્ધાવસ્થા સુધી પહોંચી પણ જાય છે તેા પણ આ અવસ્થામાં આ જીવને રજ માત્ર પણ સાતા મળતી નથી. દુઃખો સિવાય અહી સુખોનુ નામ પણ નથી. માટે ગોઁત્પત્તિ અનેખાળાદ્ધિ વૃદ્ધાવસ્થા સુધીની સમસ્ત દશાએ દુઃખોની સાથે જ રહેવાવાળી છે. અન્યત્ર પણ આ વાત કહેલ છેઃ-~~
४०७
जायमाणस्स जं दुक्खं, मरमाणस्स जंतुणो । तेण दुक्खेण संतत्तो, न सरह जाइमप्पणो ॥ १ ॥ विरसरसियं रसंतो, तो सो जोणीमुहाउ निष्फिडइ । माऊर अपणोऽवि य, वेयणमउलं जणेमाणो ॥ २ ॥ " इति
