________________
शीतोष्णीय-अध्य० ३. उ. १
४०५
विदित्वा, लोकसंज्ञां विषयवाच्छारूपां वान्त्वा = दूरीकृत्य स मतिमान् = साधुमर्यादारक्षणतत्परः सन् पराक्रमेत=संयमाराधने उद्युक्तो भवेत् । यद्वा-अष्टविधं कर्म क्षपयितुमुत्सहेत । संयमं गृहीत्वा न पश्चात्तापमवलम्बेत, सिंहत्वेन निष्क्रम्य शृगालत्वेन न विहरेत् । अत्र चतुर्भङ्गी वाच्या । इति ब्रवीमि पूर्ववत् ॥ सू० १३ ॥ तृतीयाध्ययनस्य प्रथमोद्देशः समाप्तः ॥ ३१ ॥
सदा दूर करना चाहिये' ऐसा विचार कर उसका सदा परिहार करे, और मुनिपनेकी मर्यादाकी रक्षा करनेमें तत्पर वह मतिमान् मुनि संयम की आराधना करने में दत्तावधान रहे; क्योंकि संयमकी आराधना के विना कर्मों का नाश नहीं हो सकता, इस लिये आठ कमका नाश करनेके अभिप्राय से संयमी आराधना करे । संयमको ग्रहण कर फिर पश्चात्ताप न करे, अर्थात् सिंहद्वृत्तिसे संयमकी आराधना करें किन्तु इसकी आराधना शृगालवृत्तिको स्थान न दे । यहां इस विषय में चतुर्भङ्गी समझनी चाहिये, वह इस प्रकार
(१) सिंहवृत्ति से निकले सिंहवृत्तिसे पाले । (२) सिंहवृत्तिसे निकले शृगालवृत्तिसे पाले । (३) शृगालवृत्तिसे निकले सिंहद्वृत्तिसे पाले । (४) शृगालवृत्ति से निकले शृगालवृत्तिसे पाले ।
इनमें पहला और तीसरा भंग श्रेष्ठ है । ' इति ब्रवीमि ' इसका अर्थ पहले कहा जा चुका है ॥ सू० १३ ॥
॥ तृतीय अध्ययनका प्रथम उद्देश समाप्त ॥ ३-१ ॥
એવા વિચાર કરી તેનો સદ્યા પરિહાર કરે અને મુનિપણાની મર્યાદાની રક્ષા કર વામાં તત્પર તે મતિમાન મુનિ સયમની આરાધના કરવામાં સાવધાન રહે; કારણ કે સંયમની આરાધના વિના કર્મોનો નાશ થઈ શકતા નથી, માટે આ કર્મોનો નાશ કરવાના અભિપ્રાયથી સંયમની આરાધના કરે, સયમને ગ્રહણ કરી પછી પશ્ચાત્તાપ ન કરે, અર્થાત્ સિંહવૃત્તિથી સચમની આરાધના કરે પણ તેની આરાધનામાં શિયાળવૃત્તિને સ્થાન ન આપે. આ ઠેકાણે આ વિષયમાં ચતુર્ભેગી સમજવી જોઈએ, તે આ પ્રકારે—
(१) सिडवृत्तिथी निपुणे, सिडवृत्तिथी पाणे. (२) सिडवृत्तिथी निपुणे शृगासवृत्तिथी पाणे, (3) शृगासवृत्तिथी निश्णे, सिडवृत्तिथी पाणे, (४) शृगास वृत्तिथी निपुणे, शृगासवृत्तिथी पाणे.
तेभां पडेले भने त्रीले लंग उत्तम छे. ' इति ब्रवीमि ' मेनो अर्थ चडेसां કહેવામાં આવેલ છે. ૧૩
ત્રીજા અધ્યયનના પ્રથમ ઉદ્દેશ સમાપ્ત ૩–૧.