________________
शीतोष्णीय-अध्य० ३. उ. १
৪০৪ " कर्मणो जायते कर्म, ततः संजायते भवः ।
भवाच्छरीरदुःखं च, ततश्चान्यतरो भवः" ॥१॥ इति ॥ सू० ११॥ अपरं च मुनिकर्तव्यमाह-' पडिलेहिय' इत्यादि ।
मूलम्-पडिलेहिय सव्वं समायाय दोहिं अंतेहिं अदिस्समाणे ॥ सू० १२॥
छाया–प्रतिलेख्य सर्व समादाय द्वाभ्यामन्ताभ्यामदृश्यमानः ॥ सू० १२॥
टीका-प्रतिलेख्य कर्मस्वरूपं पालोच्य सर्वम् सर्वज्ञप्रणीतमुपदेशं संयम वा समादाय गृहीत्वा अन्ताभ्याम् अन्तकृद्भयां-कारणे कार्योपचारात् , आत्मनो ज्ञानादिगुणविघातकाभ्यां द्वाभ्यां रागद्वेषाभ्याम् अदृश्यमाना=अनुपलक्ष्यमाणो वीतराग शब्दव्यपदेश्यो भवति ॥ मू० १२ ॥ "कर्मणो जायते कर्म, ततः संजायते भवः ।
भवाच्छरीरं दुःखं च, ततश्चान्यतरो भवः ॥१॥" इति। जीवोंको कर्मसे ही कर्मका बन्ध होता है। उससे भव-संसार होता है। भवसे शरीर, शरीरसे दुःख और दुःखोंसे फिर अन्य भव उन्हें मिलता रहता है ॥१॥सू०११॥
फिर भी मुनिके कर्तव्य को कहते हैं-'पडिलेहिय ' इत्यादि।
कर्म के स्वरूपकी पर्यायलोचना करके सर्वज्ञकथित उपदेशको अर्थात् संयमको ग्रहण कर आत्माके ज्ञानादिगुणोंके विघातक राग और द्वेष से रहित होता हुआ सुनि-आत्मा वीतराग शब्दका वाच्य हो जाता है।
भावार्थ-मुनिके अन्य कर्तव्य को प्रकट करनेके लिये सूत्रकार कहते हैं कि वह कर्मके स्वरूपका विचार करे। कर्म के स्वरूपका विचार करनेसे
“ कर्मणो जायते कर्म, ततः संजायते भवः । ___भवाच्छरीरं दुःखं च, ततश्चान्यतरो भवः ॥१॥"ति.
જીવોને કર્મથી જ કર્મનો બંધ થાય છે. તેથી ભવ-સંસાર થાય છે. ભવથી શરીર, શરીરથી દુઃખ અને દુખેથી વળી અન્યભવ તેને મળતું રહે છે તે સૂ૦ ૧૧ |
quी ५५५ भुमिना तव्य मामत हे छ-'पडिलेहिय' त्या.
કર્મના સ્વરૂપની પર્યાચના કરીને સર્વજ્ઞકથિત ઉપદેશને અર્થાત્ સંયમને ગ્રહણ કરી આત્માના જ્ઞાનાદિ ગુણોના વિઘાતક રાગ અને દ્વેષથી રહિત બનીને મુનિ–આત્મા વીતરાગ શબ્દનો વાચ્ય થઈ જાય છે. - ભાવાર્થ–મુનિના બીજા કર્તવ્યને પ્રગટ કરવા માટે સૂત્રકાર કહે છે કેતે કર્મના સ્વરૂપનો વિચાર કરવાથી તેને તે દઢ વિશ્વાસ થઈ જશે કે આત્માના
