Page Text
________________
अध्य २. उ. ३
२२३ अनोघन्तराः ओघो द्रव्यभावभेदेन द्विविधः-द्रव्योघो नदीपूरादिकः, भावौघोऽष्टविधं कर्म संसारो वा येन यत्र दुःखिनो भवति प्राणी, तमोघं तरन्तीत्योधन्तराः, न ओघन्तरा अनोघन्तरा-मिथ्यादर्शिनः कुतीथिकादयः पावस्थादयो वा, ज्ञानक्रियामवहणविकलाः, ओवतरणव्यग्रमनसोऽपि तरणोपायविवेकाभावान्न तर्तुप्रभवन्ति तदेवाहआ रहा है उसी के अनुसार मैंने भी यह प्रतिपादित किया है अतः मूल में यह सर्वज्ञोक्त होने से अप्रमाणभूत नहीं माना जा सकता।
वक्ष्यमाण विषय में सूत्रकार कहते हैं-'अनोघन्तरा' इत्यादि, 'अनोघन्तर' शब्दका अर्थ मिथ्यादृष्टि जीव है । जो ओधन्तर नहीं हैं, वे अनोघन्तर हैं । द्रव्य और भाव के भेद से ओघ दो प्रकार का है, नदी का पूर वगैरह द्रव्य-ओध है, अष्टप्रकार कर्म अथवा संसार, भाव-ओघ है। जिसके द्वारा प्राणी जहां पर दुःखित होता है उस का नाम ओघ है, उस ओघ को जो तर जाते हैं-पार कर जाते हैं, वे ओघन्तर कहे जाते हैं। इनसे जो विपरीत हैं, वे अनोधन्तर-मिथ्यादृष्टि कुतीर्थिक या पासत्यादिक जीव हैं, क्यों कि मिथ्यादृष्टि जीव भाव-ओघ को पार नहीं करते हैं । भाव-ओघ को पार करने के लिये ज्ञान और क्रिया रूपी प्रवहण (नौका) की जरूरत होती है। जिस प्रकार मनुष्य विना नौका के समुद्र के पार नहीं जा सकता उसी प्रकार इस संसार या अष्टविध कर्म रूपी समुद्रका पार करना भी विना ज्ञान और क्रिया के सर्वथा असंभव આવે છે તે અનુસાર મેં પણ આ પ્રતિપાદન કર્યું છે માટે મૂળમાં આ સર્વ શોકત હોવાથી અપ્રમાણભૂત માની શકાતું નથી.
पक्ष्यमाएर विषयमा सूत्रा२ ४ थे-'अनोघंतरा' त्याहि. अनोघन्तर શબ્દનો અર્થ મિથ્યાદ િજીવ છે. જે ઘન્તર નથી તે અને ઘન્તર છે. દિવ્ય અને ભાવના ભેદથી એઘ બે પ્રકારે છે. નદીનુ પૂર વિગેરે દ્રવ્ય
ઓઘ છે. અષ્ટપ્રકાર કર્મ અથવા સ સાર ભાવઘ છે. જેના દ્વારા પ્રાણી જે જગ્યાએ દુખી થાય છે તેનું નામ ઓઘ છે તે ઘ જે તરી જાય છે– પાર કરે છે તે ઓદ્યન્તર કહેવાય છે. તેનાથી જે વિપરીત છે તે અનન્તરમિથ્યાષ્ટિ કુતીર્થિક અગર પાસાદિક જીવ છે, કારણ કે મિથ્યાષ્ટિ જીવ ભાવ
ઘને પાર કરતા નથી. ભાવ ઓઘને પાર કરવા માટે જ્ઞાન અને ક્રિયારૂપી પ્રવહણ (નૌકા) ની જરૂરત પડે છે. જેવી રીતે મનુષ્ય જહાજ વિના સમુદ્ર પાર કરી શકતા નથી તે પ્રકારે આ સંસાર અને અષ્ટવિધર્મરૂપી સમુદ્રને પાર કરવા તે જ્ઞાન અને કિયા વગર સર્વથા અસંભવ છે. સમ્યજ્ઞાન અને
| SR No. | 009302 |
| Book Title | Acharanga Sutra Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | |
| Total Pages | 780 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_acharang |
| File Size | 52 MB |