Page Text
________________
२२४
आधाराने न चौधमिति, ओघं तत् न च समर्था भवन्तीत्यर्थः स्पष्टः । किं च एते 'अतीरंगमा' तीरं न गच्छन्तीत्यतीरंगमाः, एते वीतरागप्रणीतरत्नत्रयसमाराधनाभावात् तीरं गन्तुं समर्था न भवन्तीत्यर्थः, अपिच-'अपारंगमाः'पारस्तटस्तं गच्छन्तीति पारंगमाः, न पारंगमा अपारंगमाः, सम्यगुपदेशाभावात्पारगमनमनसोऽपि उत्मत्रप्ररूपणात्, है। सम्यग्ज्ञान और सम्यक्चारित्र विकल जीवों को ही मिथ्यादृष्टि कहा गया है। सम्यक्ज्ञान के अभाव से सम्यग्दर्शन का अभाव भी स्वतःसिद्ध है, अतः उसे यहां प्रथक् रूपसे नहीं कहा।
मिथ्याइष्टि जीव यद्यपि ओघ को पार करने के लिये लालायितमन रहते हैं परन्तु उनके पास पार करनेका उपायस्वरूप विवेकका अभाव होने से वे उसे पार नहीं कर सकते । यही बात "न चौधं तत्" इस पद से सत्रकार प्रकट करते हैं। संसाररूप समुद्र से पार होने के लिये सर्व प्रथम समकित की जरूरत पड़ती है। शास्त्र में समकित को खेवटिया की उपमा दी गई है। जिस प्रकार विना खेवटिया के नौकाजीवों को जलाशय से पार नहीं उतार सकती, उसी प्रकार इस संसाररूप समुद्र से जीव विना समकित को पाये कभी भी पार नहीं उतर सकता। समकित के विषय में पीछे विवेचन किया जा चुका है।
मिथ्यादृष्टि जीव संसाररूपी समुद्र के तीर को और पार को पानेके लिये असमर्थ इसलिये हैं कि-ये “अतीरंगम" और "अपारंगम" हैं। સમ્યફચારિત્ર વિકલ જીવો ને મિથ્યાષ્ટિ જીવ કહેલ છે સમ્યફજ્ઞાનના અભાવથી સમ્યગ્દર્શનનો અભાવ પણ સ્વત સિદ્ધ છે માટે તેને આ ઠેકાણે પૃથ રૂપથી કહેલ નથી " મિથ્યાષ્ટિ જીવ યદ્યપિ ઓઘને પાર કરવા માટે લાલાયિત મન રાખે છે પરંતુ તેની પાસે પાર કરવાના ઉપાયસ્વરૂપ વિવેકનો અભાવ હોવાથી પાર કરી शता नथी ते पात " न चौघं तत्" पहथी सूत्रसर अराट ४२ छे ससार રૂપ સમુદ્રને પાર કરવા માટે સર્વ પ્રથમ સમકિતની જરૂર પડે છે શાસ્ત્રમાં સમકિતને છેવટીયાની ઉપમા આપેલ છે જે પ્રકારે ખેવટિયા વગર નૌકા જીવોને જલાશયથી પાર નહિ ઉતારી શકે, તે પ્રકારે આ સંસારરૂપ સમુદ્રથી જીવ વિના સમકિત મેળવ્યું કેઈ વખત પાર ઉતરી શકતા નથી સમતિના વિષયમાં પાછળ વિવેચન કરવામા આવેલ છે.
મિથ્યાષ્ટિ જીવ અસારરૂપી સમુદ્રના તીરનો પાર કરવાને માટે અસમર્થ ? भाटे छे ते “अतीरंगम" भने " अपारंगम "छे पीतगणीत २त्न
| SR No. | 009302 |
| Book Title | Acharanga Sutra Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | |
| Total Pages | 780 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_acharang |
| File Size | 52 MB |