________________
*
अध्य० २. उ. २
छाया - उपशमेन हन्यात्क्रोध, मानं मार्दवेन जयेत् मायामार्जवभावेन, लोभं सन्तोषतो जयेत् ॥
इति क्रोधादीनां चतुर्णां त्यागोपायः प्रदर्शितः, असन्तोषरोगस्य लोभपरित्याग एवौषधमिति, उक्तञ्च -
" यथाऽऽहारपरित्यागो, ज्वरितस्यौषधं मतम् 1 लोभस्यैवं परित्याग, - स्त्वसन्तोषस्य भेषजम् " ॥ १ ॥
" उवसमेण हणे कोहं, माणं मद्दवया जिणे । मायमज्जवभावेण, लोभं संतोसओ जिणे ॥” उपशम से क्रोध को, मार्दव- नम्रभाव से मानको, आर्जव माया को और संतोष से लोभ को जीतना चाहिये । असन्तोषरूपी रोग का औषध लोभपरित्याग है । कहा भी है
भाव से
C
""
'यथाऽऽहारपरित्यागो - ज्वरितस्यौषधं मतम् । लोभस्यैवं परित्याग, स्त्व सन्तोषस्य भेषजम् ॥ १ ॥ जैसे रोगी के ज्वर को नष्ट करने के लिए आहार का परित्याग दवा का काम करता है उसी तरह से असन्तोष को नष्ट करने के लिए लोभ का परिहार भी उत्तम ओषधि का काम देता है । इस कथन से यह सिद्धान्त भलीभांति पुष्ट हो जाता है कि जो लोभादिकों को उनके प्रतिपक्षी संतोषादिकों के द्वारा नष्ट कर देते हैं वे ही वास्तव में पारगामी हैं । ऐसे व्यक्ति प्राप्त हुए कामभोगों में नहीं फसते । इसी बात की पुष्टि " लव्धान् कामान्
111
" उवसमेण हणे कोहं, माणं मद्दवया जिणे ।
मायमज्जवभावेण, लोभं संतोषओ जिणे " ॥
ઉપશમથી ક્રોધને, માવ—નમ્ર ભાવથી માનને, આ વભાવથી માયાને અને સંતાષથી લોભને જીતાય છે. અસાષરૂપી રાગનુ ઓષધ લાભપરિત્યાગ छेउछे
"
“ यथाऽऽहारपरित्यागो - ज्वरितस्यौषधं मतम् ।
लोभस्यैवं परित्याग, - स्त्वसन्तोषस्य भेषजम् " ॥ १ ॥
જેમ રાગીના જ્વરને નષ્ટ કરવા માટે આહારનો પરિત્યાગ દવાનુ કામ કરે છે તે પ્રકારે અસતાને નષ્ટ કરવા માટે લોભનો પરિહાર પણ ઉત્તમ ઔષધીનું કામ આપે છે. આ કથનથી એ સિદ્ધાન્ત ભલીભાંતિ પુષ્ટ થાય છે કે—જે લોભાક્રિકોને તેના પ્રતિપક્ષી સતાષાદિકાના મારફત નષ્ટ કરે છે તે જ વાસ્તવમાં પારગામી છે. એવી વ્યક્તિ પ્રાપ્ત થયેલ કામાગેઝમાં ફસતી नथी, से वातनी पुष्टि 'लग्धान् कामान् नामिगाइते ' में अयुद्देशथी सूत्रारे
