________________
आचारचिन्तामणि- टीका अभ्य० १ उ. ७ सू. ६ वायुविराधनापरिहारः
७०३
सावध व्यापाराः परिज्ञाता:-ज्ञ-परिज्ञया चन्धकारणतया विदिताः प्रत्याख्यान - परिज्ञया च परिवर्जिता भवन्ति, स एव परिज्ञातकर्मा - त्रिकरणत्रियोगैः परिवर्जितसकलसावध व्यापारः, मुनिर्भवति ।
ननु त्रिकरण त्रियोगैर्वायुकायविराधनापरिहारेण यस्तु परिज्ञातकर्मा स एव मुनिर्भवतीत्युक्तं तत्कथमुपपद्यते ? यतो हि गच्छता तिष्ठता आसीनेन स्वपता सब्जानेन भाषमाणेन वायुकायविराधना दुष्परिहरा कथं तर्हि मुनिश्वरेत् तिष्ठेत् आसीत शयीत भुजीत भाषेत ? इति । अत्रोच्यते मुनिनां सर्वं स्वकर्त्तव्यं यतनयैत्र संपादनीयम्, अत एवोक्तं भगवता -
कर्म का कारण जान लिया और प्रत्याख्यानपरज्ञा से त्याग दिया है वही तीन करण और तीन योग से व्याग करने वाला मुनि होता है ।
शंका---'तीन करण और तीन योग से वायुकाय की विराधना का त्याग करने वाले ही मुनि होते हैं" यह कथन किस प्रकार सही हो सकता है ? चलने, ठहरने, बैठने, सोने, आहार करने और भाषण करने में वायुकाय की विराधना से बच नहीं सकते। ऐसी दशा में मुनि कैसे चले, कैसे ठहरे कैसे बैठे, कैसे सोए, कैसे भोजन करे और कैसे बोले ?
समाधान – मुनि को अपनी सब क्रियाएँ यतनापूर्वक ही करनी चाहिए | भगवान् कहा है:
અન્યનું કારણ છે' એમ જાણી લીધું છે અને પ્રત્યાખ્યાનપરિજ્ઞાથી તેને ત્યજી દીધા છે, તે ત્રણ કરણ અને ત્રણચૈાગથી ત્યાગ કરવાવાળા મુનિ હાય છે.
(
શકા ત્રણ કરણ અને ત્રણયેાગથી વાયુકાયની વિરાધનાના ત્યાગ કરવાવાળા જ મુનિ હૈાય છે.” આ વચન કેવી રીતે સાચુ' હેઈ શકે છે? ચાલતાં, બેસતાં, શકાતાં, સુતાં, ભાજન કરતાં અને ભાષણ કરતાં વાયુકાયની વિરાધનાથી ખેંચી શકાતું નથી. એવી દશામાં મુનિ કેવી રીતે ચાલે, કેવી રીતે એસે, કેવી રીતે શાકાય, કેવી રીતે સુવે, કેવી રીતે ભાજન કરે અને કેવી રીતે બેલે ?
સમાધાનમુનિએ પેાતાની સર્વ ક્રિયાએ યતનાપૂર્વક કરવી જોઇએ, ભગવાને
ऽधुं छे.
