Acharanga Sutra Part 01

SR No.: 009301
Original Sutra Author: N/A
Author: Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
Publication Year: 1958
Total Pages: 915
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & agam_acharang
File Size: 25 MB

Page 799

आचार चिन्तामणि -टीका अध्य. १३. ६ . १ प्रसजीव भेदाः
६४९
इह सर्वेषां सजीवानामष्टविधं जन्म प्रतिबोधितम्एतदेव संमूर्च्छनगर्भो पपातेषु समावेदय त्रिविधं जन्मेत्यपि शास्त्रेऽभिहितम् । सन्तीत्यनेन प्रसानामप्यस्तित्वं त्रिकालवर्तीति बोध्यते । मन्दस्य कुशास्ववासनायुक्तस्य, अत एव - अविजानतः = हिताहितविवेकरहितस्य, एप: अण्डजादिसमुदायः संसारः प्रोच्यते, अष्टविधत्रकाये कुशात्रवासनावतः पुनः पुनरुत्पत्तिरूपं संसरणं भवतीति स एपः संसारो निगद्यत
इत्यथः ।
अथ कायस्य सम्यग्ज्ञानार्थं लक्षणाद्यष्टद्वाराणि निरूपणीयानि । तत्र लक्षण-प्ररूपणा - परिमाण - शस्त्रो-पभोग- वेदना द्वाराणि यथाक्रमं प्रदर्श्यन्ते, अवशिष्ट-वध-निवृत्ति-द्वारद्वयं पृथिवीकायोद्देशे यथाऽभिहितं तथैवावगन्तव्यम् ।
यहाँ सभी जीवों का आठ प्रकार का जन्म वतलाया गर्म और उपपात में समाविष्ट कर देने से तीन प्रकार का जन्म 'संति' इस पद द्वारा त्रस जीवों का त्रिकालवत अस्तित्व सूचित अर्थात् मिथ्याशास्त्रों के संस्कार से प्रभावित, अत एव हित-अहित के विवेक से शून्य पुरुष के लिए अण्डज आदि का समूहरूप संसार कहा गया है । आठ प्रकार के सकाय में मिथ्याशास्त्रों के संस्कार वाले का पुनः पुनः जन्म-मरणरूप संसरण होता है । वही संसरण संसार कहलाता है !
गया है। इसे संमूर्च्छन,
शास्त्र में बतलाया है ।
किया गया है । मन्द
काय का समीचीन ज्ञान प्राप्त करने के लिए लक्षण आदि आठ द्वारों का निरूपण करना चाहिए। उन में से लक्षण, प्ररूपणा, परिमाण, शस्त्र उपभोग और वेदना द्वार क्रम से बतलाते हैं । वध और निवृत्ति द्वार जैसे पृथ्वीकाय के उद्देश में कहे हैं वैसे ही यहाँ समझ छेने चाहिए ।
અહિં સ* ત્રસ જીવેને આઠ પ્રકારના જન્મ બતાવ્યે છે. તેને સમૂન, ગર્ભ અને ઉપપાતમાં સમાવેશ કરી દેવાથી ત્રણ પ્રકારનો જન્મ શાસ્ત્રમાં ખતાન્યે છે. 'संति' मा पह द्वारा अस लवोनुं त्रिश्रसवर्त्ती अस्तित्व सूचित उरवामां मान्यु છે. મદ્ય અર્થાત્ મિથ્યાશાસ્ત્રાના સંસ્કારથી પ્રભાવિત, એવ' હિત અહિતના વિવકથી શૂન્ય પુરૂષ માટે અાજ આદિના સમૂહપ સ સાર કહેવામાં આવ્યે છે. આઠ પ્રકારના ત્રસકાયમાં મિથ્યાશાસ્ત્રાના સંસ્કારવાળાએનું પુનઃ પુનઃ જન્મ મરણુરૂપ સંસરણુ થાય છે. એજ સ’સરણ તે સંસાર કહેવાય છે.
ત્રસકાયનું સારૂં જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવા માટે લક્ષણ આદિ આઠ દ્વારાનુ નિરૂપણુ કરવું જોઈએ, તેમાંથી લક્ષણ, પ્રરૂપણા, પરિમાણુ, શસ્ત્ર, ઉપલેગ અને વેદના દ્વાર ક્રમથી બતાવે છે, વધ અને નિવૃત્તિ દ્વાર જેવી રીતે પૃથ્વીકાયના ઉદ્દેશમાં કહ્યાં છે તેવી રીતેજ હું સમજી લેવા જોઈ એ.
प्र. या ८२