________________
I
आचारचिन्तामणि -टीका अध्य० १ उ. ४ सृ. ८ अग्निसमारम्भदोपः
५७१
संजातसम्यगवबोधवैराग्याणामात्मार्थिनामेव, ज्ञातं विदितं भवति । किं ज्ञातं भवती ? -त्याकाङ्क्षायामाह - ' एप खलु ग्रन्थः ' इत्यादि ।
एप:= अग्निशखसमारम्भः खलु निययेन, ग्रन्थः- ग्रध्यते = वध्यतेऽनेनेतिग्रन्थः अष्टविधकर्मबन्धः । कारणे कार्योपचारात् कारणभूतोऽग्निशस्त्रसमारम्भ एव कर्मबन्धरूपो ग्रन्थ इत्युच्यते । एवमग्रेडपि बोध्यम् । तथा एपः = अग्निशस्त्रसमारम्भः मोह: विपर्यासः अज्ञानम् । तथा एप एक मारः-मरणं निगोदादिमरणरूपः । तथाएप नरकः =नारकजीवानां दशविधयातनास्थानम् ।
इत्यर्थ = एतदर्थ कर्मबन्ध - मोह-मरण - नरकरूपं घोरदुःखफलं प्राप्यापि पुनःपुनरेतदर्थमेव, लोक अज्ञानवशवर्ती जीवः गृद्धः = लिप्सुरस्ति । यद्वा-गृद्ध = जिन्हें सम्यग्ज्ञान और वैराग्य उत्पन्न हो गया है. उन भात्मार्थी पुरुषों को ही विदित होता है। क्या विदित होता ! सो कहते है-'यह ग्रंथ है' इत्यादि ।
यह अग्निशस्त्र का समारंभ निश्चय ही आठ प्रकार का कर्मबंध है । कारण में कार्य का उपचार करने से अग्निशस्त्र के समारंभ को ही कर्मबंध कहा है, वास्तव में यह समारम्भ कर्मबन्ध का कारण है । इसी प्रकार आगे भी समजना चाहिए। तथा यह अग्निसमारंभ मोह है- विपर्यास है - अज्ञान है ।
तथा यह समारंभ मृत्युरूप है - निगोद आदि मरणरूप है । और यह नरक है--नरक को दश प्रकार की यातनाओं का स्थान है ।
कर्मबंध, मोह, मरण और नरक रूप घोर दुःखमय फल प्राप्त करके भी अज्ञानो જેને સભ્યજ્ઞાન અને વૈરાગ્ય ઉત્પન્ન થઈ ગયા છે, તે આત્માથી પુરૂષોનેજ જાણવામાં होय छे. शुं शुवामां होय हे ? ते हे छे-' सा ग्रंथ हे ' साहि
આ અગ્નિશસ્રને આરભ નિશ્ચયનછીજ આઠ પ્રકારના કબંધ છે, કારણમાં કાર્યું ના ઉપચાર કરવાથી અર્પતાસ્ત્રના સમારંભનેજ કર્માંધ કહ્યો છે, વાસ્તવિક રીતે આ સમારંભ કાંધનું કારણ છે. આ પ્રમાણે માગળ પણ સમજી લેવું જોઈએ, તથા આ સમારભ મેહુ છે-વિપર્યાસ-અજ્ઞાન છે, તથા આ સમારંભ મૃત્યુરૂપ છે-નિંગાદ આદિ મરણુરૂપ છે. અને આ નરક છે-નરકની દસ પ્રકારની યાતનાઓનું સ્થાન છે.
કર્મ બંધ, મેાડ, મરણુ અને નરકરૂપ ઘેર દુઃખમય કુલ પ્રાપ્ત કરીને પણ
.7 12
