________________
आचारचिन्तामणि-टीका अध्य.१३.३सं.१५-१६ अकयोपभोगवादिमतरखण्डनम् ५३५
तदेवमपां जीवत्वं प्रतियोध्य अस्य उद्देशस्य सकलार्थमुपसंहरन्नाह-' एत्य सत्यं,' इत्यादि।
मूलम् --- एत्य सत्यं समारभमाणस्य इच्चेते आरंभा अपरिणाया भवंति । एत्य सत्यं असमारंभमाणरस इच्चेते आरंभा परिणाया भवति । तं परिणाय मेहावी व सयं उदयसत्यं समारंमेज्जा, वन्नेहि उदयसत्यं समारंभावेज्जा, उदयसत्यं समारंभतेऽवि अण्णे न समशुजाणेज्जा। जरसे ते उदयसत्यसमारंभा परिणाया भवंति से हु मुणी परिणायकम्मे-त्ति वेमि ॥ सू० १६ ।।।
तइओ उद्देशो समत्तो ॥३॥
छायाअत्र शत्रं समारभमाणस्य इत्येते आरम्भा अपरिज्ञाता भवन्ति । अत्र शस्त्रमसमारभमाणस्य इत्येते आरम्भाः परिज्ञाता भवन्ति । तत् परिज्ञाय मेधावी नैव स्वयमुदकशस्त्र समारभेत, नवान्यैरुदकशस्त्र समारम्भयेत, उदकशस्त्र
इस प्रकार जल को जीव वतलाकर इस उद्देशक के समस्त कथन का उपसंहार करते हैं-'एत्य सत्थं.' इत्यादि ।
मूलार्थ--अप्काय में शस्त्र का आरंभ करने वाले को ये आरंभ ज्ञात नहीं होते । अप्काय में शस्त्र का आरंभ न करने वालो को ये आरंभ ज्ञात होते हैं। उन्हें जानकर बुद्धिमान् पुरुप स्वयं जल का आरंभ न करे, दूसरों से आरंभ न करावे और आरंभ करने वाले दूसरे को भला न जाने । जो जलकाय के इस आरभ को जानता है वहीं परिज्ञातकर्मा मुनि है । भगवान् से मैने जो सुना वह कहता हूँ ।। सू० १६ ॥
આ પમાણે જલને જીવ બતાવીને આ ઉદ્દેશકનાં સમસ્ત કથનને ઉપસંહાર ४३ छ---'एत्य.' त्याहि.
મુલાઈ–અપ્લાયમાં શાના આરંભ કરવાવાળાને આરંભ જાણવામાં આવતા નથી. અષ્કામાં શસ્ત્રના આરંભ નહિ કરવાવાળાને એ આરંભ જાણવામાં આવે છે. તેને જાણી કરીને બુદ્ધિમાન પુરૂષ સ્વયે જલને આરંભ કરે નહિ. બીજી પાસે આરંભ કરાવે નહિ. અને આરંભ કરવાવાળા બીજાને ભલે જાણે નહિ. જે જલકાયો આ પ્રમાણે આરંભ જાણે છે. તે પરિજ્ઞાતકમાં મુનિ છે, ભગવાન પાસેથી જે સાંભળ્યું તે કહું છું. (સૂ. ૧૬)
