________________
-
४५८
आचाराने पश्यति न, शणोति, नाप्युचैः क्रन्दति; तावता तस्या जीवत्वं वेदनाया अमावो वा निश्चेतुं वक्तुं वा न शक्यते, एवं पृथिवी सचेतना वेदनासहिता घेति निधीयते । जात्यन्धवधिरमकपड्यादिगुणयुक्तपुरुपवत्, मृगापुत्रवत्, इत्यर्थः । ____ यद्वा पञ्चेन्द्रियाणां मुव्यक्तवेतनानां पादगुल्फनाजानूरकटिनाभ्युदरपार्श्वपृष्ठोरोहृदयस्तनस्कन्धयाहुहस्ताइगुलिनवग्रीवाहन्वोप्ठदन्तजिह्वातालगलगण्डकर्णनासाक्षिभ्रललाटमस्तकादिषु भिधमानेषु छिद्यमानेषु वा यथा घोरतरवेदना जायते तथा प्रगाढमोहाज्ञानवता स्त्यानद्धर्थादिकर्मोदयाद् अव्यक्तचेतनानां मेदन-छेदन के समय, अपने अंग के भेदने छेदने वाले को न देखता है, न सुनता है, न उंची आवाज से चिल्लाता हैं। इतने मात्र से उस में अजीवपना या वेदना का अभाव निश्चित नहीं किया जा सकता, और नहीं कहा जाता । इसी प्रकार पृथिवी सचेतन है
और उसे वेदना भी होती है, यह बात निश्चित हो जाती है । अर्थात् जैसे मृगालोढक की तरह बहिरे, मूंगे, लंगडे आदि पुरुष को वेदना होती है, उसी प्रकार पृथिवीकाय को भी वेदना होती है।
अथवा स्पष्ट चेतना वाले पञ्चेन्द्रिय जीवों के पैर, गुल्क, जांघ, जानु, उरू, कमर, नाभि, उदर, पाव, पृष्ठ, उर-छाती, हदय, स्नन, स्कन्ध, बाहु, हाथ, अंगुली, नख, ग्रीवा, दाढी, होठ, दांत, जीभ, ताल, गला, कनपटी, कान नाक आख, भौंह, ललाट, मस्तक आदि के भिदने-छिदने पर जैसे अत्यन्त घोर वेदना उत्पन्न होती है
છેદે છે, તે ભેદન- છેદનના સમયે પોતાના અંગનું ભેદન- છેદન કરનારને તે દેખતે નથી, સાંભળતું નથી, ઊંચા અવાજથી શર–અકેર કરી શકતું નથી. એટલામાત્રથી તેમાં અજીવપણું અથવા વેદનાને અભાવ નિશ્ચિત કરી શકાતું નથી, તેમ કહેવાતું પણ નથી. એ પ્રમાણે પૃથ્વી સચેતન છે અને તેને વેદના પણ થાય છે. એ વાત નિશ્ચિત થઈ જાય છે. અર્થાત જેવી રીતે મૃગાલોઢી આ પ્રમાણે-અહેરા, મૂંગા, લંગડા આદિ પુરૂષને વેદના થાય છે, તે પ્રમાણે પૃથ્વીકાયને પણ વેદના થાય છે.
અથવા સ્પષ્ટ ચેતનાવાળા જન્માશ્વ આદિપંચેન્દ્રિય જીવોના પગ,ઢીંચણ,જાંઘ, જાન, ७२-४भर, नाभि, SER, पाव, ४, ७२-छाती, य, स्तन, ४, माय, मांजली, नम, श्रीवा हादी, 18, til, ON, TRY, ग, RHI, BIH, ना, माम, लभर, हाट, મરતક આદિના ભેદવા-દવાથી જેમ અત્યન્ત ઘર વેદના ઉત્પન્ન થાય છે, તેમ પ્રગાઢ