________________
आचारचिन्तामणि-टीका अध्य.१ उ.१ २.५ क्रियावादिम० રૂટ बढे सति तु मृगे तस्य लुब्धकस्य पारितापनिकी, परितापनमयोजना क्रिया भवति । यातिते च सति मारणरूपा माणातिपातक्रिया। __पूर्व क्रियया ज्ञानावरणीयादिकं कर्म जन्यते। तत्तत्कर्मफलानुभवनरूपा वेदना च तत्पश्चादेव भवति । उक्तन
"पुव्वं भंते ! किरिया पच्छा वेयणा? पुवं वेयणा तच्छा किरिया ? मंदिअपुत्ता ! पुव्वं किरिया पच्छा वेपणा, णो पुवं वेयणा, पच्छा किरिया"। (भग. ३ श. ३. उ.)
छाया-पूर्व भदन्त ! क्रिया पवाद वेदना ? पूर्व वेदना पश्चात् क्रिया ? भोमण्डितपुत्र ! पूर्व क्रिया पश्चाद् वेदना, नो पूर्व वेदना पश्चात् क्रिया ।
कुम्लादो लोहमुत्तिपतः क्रिया___ लोहं लोहमतापनार्थे कुरले. लोहमयेन संदेशनेनोक्षिपन् मक्षिपन् वा पापिकी क्रिया लगती है । मृग के बंध जाने पर शिकारी को पारितापनिकी क्रिया लाती है । मृग का घात करने पर हिंसारूप प्राणाविपातिकी क्रिया होती है। न पहले क्रिया से ज्ञानावरण आदि कर्मा का बंध होता है और उस का फल भोगनारूप वेदना याद में ही होती है। कहा भी है. -
___ "हे भगवन् ! पहले क्रिया और फिर वेदना होती है : अधवा पहले वेदना और पश्चात् क्रिया होती है ? हे मण्डितपुत्र ! पहले क्रिया, पश्चात् वेदना होती है। पहले वेदना और पश्चात् क्रिया नहीं होती"( भगवती. श. ३. उ. ३.)
कुशल आदि में लोहा डालने वाले को क्रियातपाने के लिए कुशूल (भूप) में लोहे की संडासी से लोहा डालने वाले को ક્રિયા થાય છે. મૃગ પર થવાવાળા દૈવથી પિછી ક્રિયા લાગે છે. મૃગના બંધાઈ જવાથી શિકારીને પિત્તાની ક્રિયા લાગે છે. મૃગને ઘાત કરવાથી હિંસા૫ प्राणाविपातिकी ठिया याय छे.
પ્રથમ ક્રિયાથી જ્ઞાનાવરણ આદિ કર્મોને બંધ થાય છે, અને તેનું ફળ ભોગવવા રૂપ વેદના પછીથીજ થાય છે. કહ્યું છે કે –
“હે ભગવા પહેલાં કિયા અને પછી વેદના થાય છે? કે પહેલાં વેદના અને પછીથી ક્રિયા થાય છે? છે મંડિતપુત્રા પહેલી ક્રિયા, અને પછીથી વેદના થાય છે, पक्षी वना भने पछीथीठिया यती नथी. " (MR. श. ३. 6. 3).
મૂવ આદિમાં લેઠું નાખનારને ક્રિયા તપાવવા માટે મૂષમાં, લેઢાની સાણસીથી લોઢું નાંખવાવાળાને કાયિકીથી લઈને
