Page Text
________________
३६०
आचारायंत्रे
कषायचतुष्टये क्रोधस्य पर्वतराजिः, मानस्य शैलस्तम्भः, मायायाः-वंशमूलं, लोभस्य कमिजरागः, उदाहरणम् ।
एवममत्याख्यानावरणीयकपायाः क्रोधादयश्चत्वारः ४ । तत्र प्रत्याख्यानं द्विविधम् - देशविति - सर्वविरति - भेदात् । प्रत्याख्यानमित्यत्र प्रतिशब्दः । प्रतिपेधवाची, प्रतिपेधस्याख्यान=प्रकाशनम् - मत्याख्यानम् । 'सर्वान् प्राणिनो न हन्मि यावज्जीवम्' इत्यादि भावतः स्वाचार्यादि समीपे प्रकाशनमित्यर्थः । प्रत्याख्यानस्यावरणीयम् प्रत्याख्यानावरणीयम्, न प्रत्याख्यानावरणीयम् = अमत्याख्यानावरणीयम् । अत्रोपमार्थो 'नन् ' - शब्दः ।
(पर्वत फटने से उत्पन्न हुई दरार ) का, मान को शैलस्तंभका, मायाको वांसकी जडका और लोrat किरमिची रंगका उदाहरण दिया गया है ।
इसी प्रकार अप्रत्याख्यानावरण के क्रोध आदि चार भेद हैं । प्रत्याख्यान दो प्रकारका है- देशविरति और सर्वविरति । 'प्रत्याख्यान ' शब्द में 'पति' उपसर्ग निषेषवाचक है, अर्थात् प्रतिषेध का प्रकाश करना प्रत्याख्यान है, अर्थात् " मैं जीवनपर्यन्त किसी भी प्राणीको हिंसा नहीं करूँगा " इत्यादि प्रकार से भावपूर्वक अपने आचार्य आदि के समक्ष प्रकाशित करना प्रत्याख्यान है । प्रत्याख्यान का भावरणीय प्रत्याख्यानावरणीय कहलाता है । जो प्रत्याख्यानावरणीय न हो वह अप्रत्याख्यानावरणीय है । यहाँ 'नन् ' शब्द उपमा के अर्थ में है, अर्थात् जो कषाय प्रत्याख्यानावरणीय के समान हो वह अप्रत्याख्यानावरणीय
1
ઉત્પન્ન થયેલી ફાટ—ચીર) માનને શલસ્તલનું, માયાને વાંસની જડન અને લેાલને રિમીચ રંગનું ઉદ્દાહરણ આપ્યું છે.
આ પ્રમાણે અપ્રત્યાખ્યાનાવરણના કોષ આદી ચાર ભેદ છે. પ્રત્યાખ્યાન એ प्रहारना छे-देशविशति भने सर्वांविरति 'प्रत्याख्यान' शब्दभां 'प्रति' उपसर्ग निषेधવાચક છે. અર્થાત્ પ્રતિષેધના પ્રકાશ કરવે તે પ્રત્યાખ્યાન છે. અર્થાત્ હું જીવન સુધી કોઈ પણ પ્રાણીની હિંસા કરીશ નહી.’ ઇત્યાદિ પ્રકારે ભાવપૂર્વક પેાતાના આચાય આદિના સમક્ષ પ્રકાશિત કરવું તે પ્રત્યાખ્યાન છે. પ્રત્યાખ્યાન ને આવરણીય પ્રત્યાખ્યાનાવરણીય देवाय छे. ने प्रत्याभ्यानावरणीय न होय ते अप्रत्याभ्यानावरणीय है: अडि 'नन्' શબ્દ ઉપમાના અર્થ માં છે. અર્થાત્ જે કષાય પ્રત્યાખ્યાનાવરણીયની સમાન હેય તે अप्रत्याभ्यानावश्ट्रीय द्वेषाय छे, अथवा 'नम्' मथेोडु शेषा अर्थभां छे. अर्थात्
| SR No. | 009301 |
| Book Title | Acharanga Sutra Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1958 |
| Total Pages | 915 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_acharang |
| File Size | 25 MB |